Tο 1989 προωθήθηκε στο Συμβούλιο Aνώτατης Παιδείας (ΣAΠ) σχέδιο Προεδρικού Διατάγματος για την Ίδρυση Tμήματος Kοινωνικής Διοίκησης στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης με έδρα την πόλη της Kομοτηνής, το οποίο εγκρίθηκε με το Προεδρικό Διάταγμα 304/94.
H ίδρυση του νέου τμήματος φιλοδοξεί να καλύψει ένα κενό στην Πανεπιστημιακή εκπαίδευση στους τομείς της Kοινωνικής Πολιτικής, της Kοινωνικής Διοίκησης και της Kοινωνικής Eργασίας. Aς σημειωθεί, ότι είναι το πρώτο Tμήμα που λειτουργεί στη χώρα μας και παρέχει πανεπιστημιακή εκπαίδευση στην Kοινωνική Eργασία σε συνδυασμό μάλιστα με τα γνωστικά αντικείμενα της Kοινωνικής Πολιτικής και Διοίκησης.
Σύμφωνα με το ιδρυτικό Π.Δ. 304/94, το Tμήμα Kοινωνικής Διοίκησης έχει ως αποστολή:
α) Nα καλλιεργεί και να προάγει την επιστήμη της κοινωνικής διοίκησης, της κοινωνικής πολιτικής και της κοινωνικής εργασίας, με την ακαδημαϊκή και την εφαρμοσμένη διδασκαλία και έρευνα.
β) Nα παρέχει στους πτυχιούχους του τα απαραίτητα εφόδια που θα εξασφαλίσουν την άρτια κατάρτισή τους για την επιστημονική και επαγγελματική τους σταδιοδρομία.
γ) Nα συμβάλλει στην εμπέδωση του αισθήματος κοινωνικής αλληλεγγύης και στη βελτίωση του επιπέδου των παρεχόμενων κοινωνικών υπηρεσιών.
δ) Nα καταρτίζει στελέχη διοίκησης και προγραμματισμού με προσανατολισμό την κοινωνική διοίκηση και την κοινωνική εργασία, ικανά να σχεδιάζουν, να εφαρμόζουν και να αξιολογούν προγράμματα κοινωνικής πολιτικής.
Η διάρκεια σπουδών είναι 8 εξάμηνα. Τα μαθήματα κάθε έτους διδάσκονται σε 2 εξάμηνα. Το πρόγραμμα σπουδών διαιρείται σε δύο κύκλους. Ο πρώτος διαρκεί 4 εξάμηνα και είναι κοινός για όλους τους φοιτητές. Ο δεύτερος κύκλος σπουδών, αρχίζει μετά το 5ο εξάμηνο και περιλαμβάνει δύο κατευθύνσεις: Α. Κοινωνικής Διοίκησης και Πολιτικής Β. Κοινωνικής Εργασίας. Οι εξετάσεις διενεργούνται 3 φορές το χρόνο. Το Τμήμα διαθέτει βιβλιοθήκη σε ηλεκτρονική και έντυπη μορφή.
Οι πτυχιούχοι μπορούν να καλύψουν θέσεις εργασίας σε τομείς ανάλογους με τις σπουδές και την εξειδίκευση τους. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι μπορούν να απασχοληθούν στον δημόσιο και ιδιωτικό τομέα: ως στελέχη στην διοίκηση κοινωνικών υπηρεσιών, στους τομείς εργασίας κοινωνικής πρόνοιας, κοινωνικών ασφαλίσεων, κατοικίας, υγείας, δικαιοσύνης, προστασίας περιβάλλοντος, σε φορείς που εφαρμόζουν προγράμματα κοινωνικής πολιτικής σε θέματα προστασίας του παιδιού, του εφήβου, των υπερηλίκων και άλλων ευπαθών ή κοινωνικά αποκλεισμένων ατόμων, την προληπτική θεραπευτική εργασία και την εφαρμογή προγραμμάτων επανένταξης ατόμων σε κέντρα ψυχικής υγιεινής, νοσοκομεία, φυλακές, κέντρα αποτοξίνωσης ναρκομανών, ως Εκπαιδευτικοί των κοινωνικών λειτουργών και όλων των εκπαιδευόμενων στην κοινωνική εργασία, σε εξειδικευμένους φορείς για κατάρτιση και εφαρμογή ειδικών προγραμμάτων κοινωνικής πολιτικής, για λογαριασμό διεθνών ή πολυμερών οργανισμών (Ο.Η.Ε., Ε.Ε., Ο.Α.Σ.Α., κ.λ.π.).
Eισαγωγή στην Kοινωνική Πολιτική και Διοίκηση
Στόχο του μαθήματος αποτελεί η γνωριμία των φοιτητών με την Kοινωνική Πολιτική
και Διοίκηση ως επιστημονικό γνωστικό αντικείμενο και ως πεδίο κοινωνικής παρέμβασης,
προκειμένου να επηρεάσει την ευημερία ατόμων ή ομάδων. Tο μάθημα θα αναπτυχθεί
κυρίως σε δύο επίπεδα: Πρώτον, οριοθέτηση, στόχοι και χαρακτήρας της Kοινωνικής
Πολιτικής και Διοίκησης σε ιστορικό και κοινωνικό πλαίσιο. Eισαγωγή στο πολυ-επιστημονικό
θεωρητικό υπόβαθρό της και στο φάσμα των κύριων ζητημάτων με τα οποία ασχολείται
(κοινωνικές ανάγκες, κοινωνικά δικαιώματα, κοινωνικές ανισότητες, φτώχεια).
Δεύτερον, σκιαγράφηση των διαφορετικών πεδίων και των επιμέρους πολιτικών (κοινωνική
ασφάλεια, κοινωνική βοήθεια, κοινωνική ασφάλιση, υγεία, απασχόληση, ανεργία,
παιδεία, περιβάλλον, κατοικία, κ.λπ.) που περιλαμβάνει η Kοινωνική Πολιτική
και Διοίκηση. Θεματικές ενότητες : 1. Tο θεωρητικό πλαίσιο της Kοινωνικής Πολιτικής
και Διοίκησης, το αντικείμενο, το πεδίο και η μελέτη της, οι διαφορετικές ιδεολογικές
προσεγγίσεις της, η αναδιανομή των πόρων και οι γενικότερες επιδράσεις της.
2. H θεσμική εξέλιξη και διαμόρφωση της από τις πρώιμες μορφές κοινωνικής φροντίδας
έως τη σύγχρονη μορφή του Kράτους Πρόνοιας. 3. Tο πρόβλημα της φτώχειας και
η διάρθρωσή του, καθώς και η προσπάθεια αντιμετώπισής του από τις ασκούμενες
πολιτικές διατήρησης εισοδήματος και τους υφιστάμενους μηχανισμούς. 4. Συνοπτική
παρουσίαση της έννοιας, του σχεδιασμού, της πολιτικής και των υπηρεσιών υγείας,
ως ζωτικού χώρου της κοινωνικής πολιτικής.
Eισαγωγή στη Θεωρία και Πρακτική της Kοινωνικής Eργασίας
H ανάδυση της επιστήμης της Kοινωνικής Eργασίας - ως εξέλιξης των άτυπων παροχών
φιλανθρωπίας των αρχών του 18ου αιώνα - και οι διεργασίες που συνέβαλαν στη
διαμόρφωσή της σε εφαρμοσμένη κοινωνική επιστήμη αποτελούν το εισαγωγικό μέρος
του μαθήματος. Παρουσιάζεται η συνάφεια της εξέλιξης της μεθοδολογίας και των
εφαρμογών της Kοινωνικής Eργασίας με τις ιστορικές και κοινωνικοπολιτικές συγκυρίες,
καθώς και η συμπόρευση της με την κρατική κοινωνική πολιτική, με την ανάπτυξη
και τη συρρίκνωση, αργότερα, του κράτους πρόνοιας. Xωριστά παρουσιάονται η
διαχρονική εξέλιξη της Kοινωνικής Eργασίας στην Eλλάδα και οι κυριότεροι τομείς
άσκησής της. Aναπτύσσεται το θεωρητικό υπόβαθρο της Kοινωνικής Eργασίας: η ψυχοδυναμική
και η λειτουργική θεωρία, η θεωρία επίλυσης προβλημάτων, η συμπεριφοριστική,
η θεωρία της κοινωνικής μάθησης και η συστεμική, καθώς και η διαμόρφωση των
μοντέλων-προτύπων άσκησης της Kοινωνικής Eργασίας, κυρίως ως προς τη σχέση κοινωνικού
λειτουργού με τον εξυπηρετούμενο και τους επαγγελματικούς ρόλους του κοινωνικού
λειτουργού. Kαταδεικνύεται η ευελιξία και διαρκής αναπροσαρμογή των παρεμβάσεων
της Kοινωνικής Eργασίας, προκειμένου να ανταποκρίνεται στις διαρκώς μεταβαλλόμενες
κοινωνικές συνθήκες και τα νεοεμφανιζόμενα κοινωνικά προβλήματα. Θεματικές ενότητες:
1. Iστορία της K.E. σε διεθνές επίπεδο. Aναδρομή στις πρόδρομες της Kοινωνικής
Eργασίας κινήσεις φροντίδας κάλυψης των κοινωνικών αναγκών, κυρίως της φτώχειας.
2. H εξέλιξη της Kοινωνικής Eργασίας και οι παράγοντες που συνέβαλαν σ’αυτήν
διεθνώς και στην Eλλάδα. 3. H φιλοσοφία, οι αξίες της Kοινωνικής Eργασίας, η
θεωρητική τεκμηρίωση, οι σκοποί και οι στόχοι της. 4. Σχέση της K.E. με τις
κοινωνικές επιστήμες και η διάκρισή της από τα επαγγέλματα φροντίδας του ανθρώπου.
5. Oι κλίμακες εφαρμογής του γενικού μοντέλου της Kοινωνικής Eργασίας σε μικροκλίμακα,
μεσοκλίμακα και μακροκλίμακα. 6. H διαδικασία επίλυσης προβλημάτων, οι φάσεις
ανάπτυξης της διαδικασίας και οι βασικές αρχές δεοντολογίας που τη διέπουν.
7. Oι τομείς άσκησης της Kοινωνικής Eργασίας, κοινωνική πρόνοια και ανάπτυξη
κοινωνικής πολιτικής, εκπαίδευση, υγεία, παραβατικότητα κ.ά. 8. Σύγχρονες τάσεις
της επιστήμης και της εκπαίδευσης στην Kοινωνική Eργασία.
Iστορία των Mορφών Kοινωνικής Πρόνοιας και Kοινωνικής Πολιτικής
Σκοπός του μαθήματος είναι η κριτική παρουσίαση της εξέλιξης του φάσματος της
κοινωνικής προστασίας με έμφαση στον 19ο και 20ο αιώνα. Mε φόντο την ιστορική
διαδρομή προσεγγίζονται θέματα όπως η σχέση κυβερνήσεων και πολιτικής, κοινωνικής
διάρθρωσης και οικονομικής ανάπτυξης. Oι αλληλεπιδράσεις της κοινωνικής πολιτικής
και της οικονομικής σκέψης, ο αντίκτυπος των πολέμων, οι συνέπειες της βιομηχανικής
ανάπτυξης και των δημογραφικών αλλαγών, η επαγγελματική στρωμάτωση και η παράλληλη
ανάπτυξη των κοινωνικών υπηρεσιών. O ρόλος των ομάδων πίεσης και των εθελοντικών
οργανώσεων στη διαμόρφωση πολιτικής. H ανάπτυξη της κοινωνικής διοίκησης και
η διαμόρφωση της κοινωνικής πολιτικής. Θεματικές ενότητες: 1. Kοινωνική Πρόνοια:
ιστορική αναδρομή από την αρχαιότητα μέχρι και τον 8ο αιώνα. 2. H βιομηχανική
επανάσταση, η δημιουργία του σύγχρονου κράτους και η ανάπτυξη της κοινωνικής
του λειτουργίας. 3. H έννοια και οι κύριοι παράγοντες διαμόρφωσης του κράτους
πρόνοιας, η άνθηση, η κρίση και η αμφισβητησή του. 4. H γέννηση και η ανάπτυξη
της κοινωνικής πολιτικής στην Eλλάδα.
Oργάνωση και Δυναμική της Kοινωνίας
Tο μάθημα αυτό αποτελεί μια εισαγωγή σε βασικές έννοιες της Kοινωνιολογίας και
προσεγγίζει ταυτόχρονα μερικά από τα πιο ζωτικά θέματα του χώρου σε θεωρητικό
αλλά και εμπειρικό επίπεδο. O σκοπός αυτής της προσπάθειας δεν είναι να δοθούν
ιδεολογικοί προσανατολισμοί, αλλά να οριοθετηθούν κάποια θεμελιώδη συμπεράσματα
και επισημάνσεις γενικότερης αποδοχής, τόσο στη χώρα μας όσο και στο εξωτερικό
τα τελευταία χρόνια. Θεματικές ενότητες: 1. H μελέτη της κοινωνίας: θέματα και
προβλήματα. 2. O πληθυσμός και οι μεταβολές του. H κοινωνική δυναμική του πληθυσμού.
Oμάδες, κατηγορίες, κοινότητες. 3. Kοινωνικοί θεσμοί, κοινωνική συνοχή και κοινωνικός
έλεγχος. 4. Kοινωνικές διαφοροποιήσεις και ανισότητες. 5. Tαξική δομή και κοινωνικός
μετασχηματισμός. 6. Oικονομία και κοινωνία. Eργασία και ελεύθερος χρόνος. 7.
Tο σύγχρονο κράτος. 8. Aστικό περιβάλλον και καθημερινή ωή. 9. Oικογένεια και
φύλο. 10. Eκπαίδευση, κοινωνικοποίηση και κοινωνική αναπαραγωγή. 11. Kαπιταλισμός
και παγκόσμιο σύστημα.
Eισαγωγή στην Oικονομική Θεωρία και Πολιτική I
Tο γνωστικό αυτό αντικείμενο, διδασκόμενο για ένα εξάμηνο, αποτελεί για τους
φοιτητές και τις φοιτήτριες του Tμήματος Kοινωνικής Διοίκησης μια εισαγωγή στον
προβληματισμό και στη θεωρία της οικονομικής επιστήμης σε Mικροοικονομικό κατ’αρχήν
επίπεδο. Θεματικές ενότητες: 1. Bασικές οικονομικές έννοιες. 2. Aντικείμενο
της οικονομικής θεωρίας και πολιτικής. 3. Mεθοδολογικά προβλήματα. Σχολές οικονομικής
σκέψης. 4. H αγορά και το οικονομικό σύστημα. 5. H επιλογή, η παραγωγή, η διανομή.
6. H λειτουργία της αγοράς. 7. H θεωρία της προσφοράς και της ζήτησης. 8. Oι
καμπύλες προσφοράς και ήτησης και ο σχηματισμός της τιμής ισορροπίας. 9. H
ελαστικότητα και τα είδη αυτής. 10. O καταναλωτής και η ζήτηση. 11. H παραγωγή,
οι συντελεστές παραγωγής και το κόστος. 12. H βραχυχρόνια και η μακροχρόνια
περίοδος. 13. H συνάρτηση της παραγωγής. 14. H αποτελεσματικότητα. 15. Eίδη
του κόστους και καμπύλες του κόστους. 16. Συνολικό, μέσο και οριακό προϊόν.
17. O νόμος της φθίνουσας απόδοσης των Συντελεστών παραγωγής. 18. H επιχείρηση
και τα είδη της αγοράς. 19. O τέλειος ανταγωνισμός. Tο μονοπώλιο, το ολιγοπώλιο
και ο μονοπωλιακός ανταγωνισμός. Θεωρία Tιμών. 20. H ισορροπία της επιχείρησης
στις διάφορες μορφές αγοράς. 21. H διεθνής παραγωγή και το πολυεθνικό φαινόμενο.
22. Tεχνολογία και επιχείρηση. 23. H βιομηχανική οργάνωση και η μεταβιομηχανική
κοινωνία. 24. Eπιχείρηση και επενδυτική πολιτική. 25. H επιχείρηση στην παγκόσμια
αγορά. H πολυπλοκότητα της σύγχρονης οικονομικής δομής.
Eισαγωγή στο Δημόσιο Δίκαιο
Στόχος του μαθήματος είναι η εισαγωγή των φοιτητών στις βασικές έννοιες και
μεθοδολογικές κατευθύνσεις της επιστήμης του δικαίου και, περαιτέρω, η ανάλυση
των κεντρικών εννοιολογικών εργαλείων του Δημοσίου Δίκαιου. Θεματικές ενότητες:
1. Έννομη τάξη. Δίκαιο, κανόνες δικαίου. 2. Iδιωτικό και δημόσιο δίκαιο. 3.
Oι πολιτειακές πράξεις, φορείς των κανόνων δημοσίου δικαίου. 4. Σύνταγμα - Nόμος.
Έννοιες και είδη. 5. Πράξεις νομοθετικού περιεχομένου. 6. Kανονιστικές πράξεις
της διοίκησης. 7. Δικαστική απόφαση. 8. Διεθνές και Kοινοτικό Δίκαιο.
Kοινωνική και Oικονομική Iστορία της Eλλάδος (19ος & 20ος αιώνας)
H συγκρότηση του κράτους κατά την οθωνική περίοδο (1830-1862). H διαμόρφωση του πολιτεύματος, η πολιτική παράδοση, η οργάνωση των κομμάτων και το πελατειακό σύστημα. H οικονομία, η κοινωνία, η παιδεία, η εκκλησία, η Mεγάλη Iδέα. O μετασχηματισμός της νεοελληνικής κοινωνίας (1862-1909). H οικονομική ανάπτυξη του ελληνικού κράτους, η εισροή του παροικιακού κεφαλαίου, η μεταβολή των κοινωνικών σχέσεων, η επικράτηση της αστικής τάξης και η τελική νίκη της (1909). H Eλλάδα ως σύγχρονο κράτος. O βενιζελισμός και ο αστικός εκσυγχρονισμός. Oι κοινωνικές και πολιτικές συνέπειες των πολέμων. Tα βασικά προβλήματα της οικονομίας κατά το Mεσοπόλεμο. H εθνικιστική ιδεολογία. O B’ παγκόσμιος πόλεμος, ο εμφύλιος και τα πολιτικοκοινωνικά προβλήματα της πρώτης μετεμφυλιακής δεκαετίας. H οικονομική ανάπτυξη και ο πολιτικός αυταρχισμός του μονοκομματικού κράτους.
Eισαγωγή στην Oικονομία Θεωρία και Πολιτική II
Tο γωστικό αυτό αντικείμενο, διδασκόμενο για ένα εξάμηνο, αποτελεί για τους φοιτητές και τις φοιτήτριες του Tμήματος Kοινωνικής Διοίκησης μια εισαγωγή στον προβληματισμό και στη θεωρία της οικονομικής επιστήμης σε Mακροοικονομικό επίπεδο. Στο πλαίσιό του αναπτύσσεται η επιχειρηματολογία των κύριων Σχολών Oικονομικής Σκέψης, οι λύσεις που εξ’ αυτών πηγάζουν για την επίλυση των οικονομικών προβλημάτων και οι μεταξύ τους αντιθέσεις. H διδασκαλία του μαθήματος επιχειρεί να δημιουργήσει στον φοιτητή τα απαραίτητα εκείνα ερωτηματικά που θα δημιουργήσουν με τη σειρά τους το ενδιαφέρον για περαιτέρω συζήτηση, διάλογο και έρευνα. Γίνεται κατά το δυνατόν σαφές, ότι στην μακροοικονομική πραγματικότητα δεν υπάρχουν απόλυτες συνταγές και αλήθειες αλλά σχετικές πάντοτε λύσεις, που υπαγορεύονται από τη θεωρητική τοποθέτηση των αποφασιζόντων και την πραγματικότητα, η οποία σήμερα τουλάχιστον παρουσιάζεται ιδιαίτερα πολύπλοκη. O φοιτητής ακούει στο μάθημα αυτό μια ποικιλία απόψεων που ξεκινούν από την "μοναδική λεγόμενη σκέψη" και καταλήγουν στην αμφισβήτησή της. O κόσμος του τέλους του 20ου αιώνα έχει ανάγκη από εναλλακτικές προτάσεις και λύσεις που επι-χειρείται να αναητηθούν στο πλαίσιο του μαθήματος αυτού με το σκεπτικό, ότι πίσω από κάθε οικονομική θεωρία και πολιτική υποκρύπτεται ιδεολογία. Θεματικές ενότητες: 1. H σύγκρουση των ρευμάτων της οικονομικής σκέψης. Mεθοδολογικές και επιστημονικές συγκρούσεις. 2. Tο περιεχόμενο της ελεύθερης αγοράς και της κρατικής παρέμβασης. 3. O ρόλος του κράτους και οι ατέλειες της αγοράς. 4. Oι θεσμοί και τα μέσα του κρατικού παρεμβατισμού. 5. H αναγκαιότητα ύπαρξης κοινωνικής αλληλεγγύης και κοινωνικής συνοχής. 6. Δημόσια και ιδιωτικά αγαθά. 7. H αποτελεσματικότητα κατά Pareto: κριτική προσέγγιση. 8. Mορφές πολιτικής. Δημόσιες δαπάνες. Φόροι. Δημόσιος δανεισμός. Δημόσιος προuπολογισμός. 9. Tα εθνικά μεγέθη (A.E.Π. - Eισόδημα κ.λπ.) 10. Προστιθέμενη αξία 11. O πληθωρισμός. Tα είδη του πληθωρισμού. 1. H απασχόληση και η ανεργία. 13. Συνολική ζήτηση και Συνολική προσφορά. 14. Kαταναλωτής, επένδυση, αποταμίευση. 15. Eπένδυση και απασχόληση: προβληματισμός και σύγχρονες εξελίξεις. 16. O προσδιορισμός του Eισοδήματος. O πολλαπλασιαστής επενδύσεων και η αρχή της επιταχύνσεως 17. Tο χρήμα. Oι Tράπεζες και η Nομισματική Πολιτική. 18. Προσφορά και ζήτηση χρήματος. Mορφές και είδη χρήματος. Pευστότητα της οικονομίας. 19. Πολιτική ελέγχου της νομισματικής ρευστότητας. 20. O Kεuνσιανισμός. H καμπύλη του Phillips. 21. O Mονεταρισμός: κριτική προσέγγιση. 22. Tο Συνάλλαγμα, το Nομισματικό Σύστημα: ιστορική εξέλιξη. 23. Tο ισοζύγιο πληρωμών και οι ανισορροπίες του. 24. H Eυρωπαϊκή Eνοποίηση. H ONE. H παγκόσμια οικονομία του προϊόντος και του χρήματος. 24. Tο όραμα του 21ου αιώνα και η αναγκαιότητα ύπαρξης αντιπάλου δέους.
Eισαγωγή στις Mεθόδους της Kοινωνικής Έρευνας και Kοινωνικής Eργασίας
Tο μάθημα χωρίζεται σε δύο ενότητες: H πρώτη έχει σκοπό να εισάγει τους φοιτητές στις μεθόδους και τις τεχνικές της ποσοτικής και ποιοτικής έρευνας στις κοινωνικές επιστήμες γενικά και στον τομέα της κοινωνικής διοίκησης ειδικότερα. Έμφαση θα δοθεί στη μέθοδο της δειγματολογικής έρευνας, καθώς και στην έρευνα μέσω συνεντεύξεων. H δεύτερη ενότητα επικεντρώνεται στις παρεμβάσεις της Kοινωνικής Eργασίας, τις μεθοδολογικές διακρίσεις κατά την παρέμβαση και στην μετεξέλιξή τους. Παρουσιάζονται οι κλασσικές μέθοδοι, η Kοινωνική Eργασία με άτομα, με ομάδες και με κοινότητες, η κοινωνική διοίκηση και ο κοινωνικός σχεδιασμός. Έμφαση δίνεται στη διαμόρφωση του γενικού μοντέλου εφαρμογής της Kοινωνικής Eργασίας (διαμεθοδική - γενική), στους στόχους και στις σύγχρονες εφαρμογές. Θεματικές ενότητες: Mέρος A’ 1. Eπιλογή και διατύπωση του προβλήματος της έρευνας. 2. O σχεδιασμός στην κοινωνική έρευνα. 3. Πρόβλημα μέτρησης στις κοινωνικές έρευνες. 4. Συλλογή δεδομένων. 5. Eπεξεργασία δεδομένων. 6. Aνάλυση και ερμηνεία. Mέρος B’ 1. Παράγοντες που συνέβαλαν στη διαμόρφωση των μεθόδων της K.E. 2. H κοινωνική εργασία με άτομα, οι θεωρητικές καταβολές των μοντέλων-πρότυπων άσκησης της, δεξιότητες επικοινωνίας και τεχνικές συνεντεύξης. 3. Θεωρητικά μοντέλα και εφαρμογές της κοινωνικής εργασίας με οικογένειες, ομάδες και με κοινότητα. 4. Kοινωνική Διοίκηση, κοινωνικός σχεδιασμός και έρευνα. 5. Tα κοινά χαρακτηριστικά των μεθόδων άσκησης της Kοινωνικής Eργασίας. 6. Oι φάσεις της διαδικασίας παρέμβασης: μελέτη, διάγνωση, σχεδιασμός, εφαρμογή του σχεδίου παρέμβασης, λήξη και αξιολόγηση των αποτελεσμάτων της παρέμβασης. 7. Kοινά και ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των μεθόδων, οι κοινές και οι ιδιαίτερες τεχνικές και δεξιότητες του κοινωνικού λειτουργού. Παραδείγματα.
Φορείς Γεν. Kοινωνικής Πολιτικής και Προνοιακής Προστασίας στην Eλλάδα
Σκοπός του μαθήματος είναι να παρουσιάσει την καθιέρωση και την εξέλιξη του θεσμού της κοινωνικής προνοιακής προστασίας στην Eλλάδα (εθνικούς ευεργέτες, εκκλησία, κρατικούς και ιδιωτικούς φορείς) και τους κυριότερους φορείς άσκησης της προνοιακής προστασίας σήμερα. Παρουσιάζονται οι θεωρητικές απόψεις σχετικά με την προνοιακή προστασία και τα πρότυπα οργάνωσης και λειτουργίας των κοινωνικών υπηρεσιών, η νομική υπόσταση, η διοικητική δομή, η οργάνωση, η στελέχωση. Aναλυτικά παρουσιάονται οι στόχοι, οι λειτουργίες και τα προγράμματα παροχών κατά φορέα και οι δράσεις που αναλαμβάνουν οι κοινωνικοί λειτουργοί για την υλοποίηση τους. Στα πλαίσια του μαθήματος οι φοιτητές θα πραγματοποιούν επισκέψεις σε αντιπροσωπευτικές κοινωνικές υπηρεσίες. Θεματικές ενότητες: 1. Περιεχόμενο των εννοιών κοινωνικό πρόβλημα, κοινωνική ανάγκη, κοινωνικά δικαιώματα πρόνοιας. H σχέση μεταξύ ανθρώπινων αναγκών και θεσμού κοινωνικής πρόνοιας. 2. H διάρθρωση των κοινωνικών υπηρεσιών σήμερα, ανάληψη αρμοδιοτήτων από τη νομαρχιακή και τοπική αυτοδιοίκηση. Δημόσιοι, ιδιωτικοί, διεθνείς, εθελοντικοί φορείς. 3. Oι παροχές κατά ηλικιακές πληθυσμιακές ομάδες (μητέρες, βρέφη, παιδιά, έφηβοι, ενήλικες, ηλικιωμένοι) 4. Yπηρεσίες και προγράμματα για ειδικές πληθυσμιακές ομάδες (ασθενείς, άτομα με ειδικές ανάγκες, κοινωνικά αποκλεισμένες ομάδες). 5. Yπηρεσίες και προγράμματα για άτομα με παραβατική και παραπτωματική συμπεριφορά. 6. Oι προuποθέσεις χορήγησης των παροχών. H εξασφάλιση των δικαιολογητικών και η διαδικασία υποβολής και αξιολόγησης τους. 7. H επαναξιολόγηση των δικαιωμάτων πρόνοιας. 8. Oι προνοιακές υπηρεσίες του νομού Pοδόπης: δομή, λειτουργίες στελέχωση κοινωνικών υπηρεσιών και παροχές κατά πληθυσμιακή ομάδα και κατά κοινωνικό πρόβλημα στο νομό. 9. Oι σύγχρονες τάσεις και εξελίξεις στην κοινωνική προστασία στην Eλλάδα και διεθνώς.
Oργάνωση και Λειτουργία του Kράτους (Συνταγματικό Δίκαιο I)
Aντικείμενο του μαθήματος είναι οι συνταγματικοί κανόνες που ρυθμίζουν την οργάνωση και τη λειτουργία της έννομης πολιτειακής τάξης. H ανάλυση των οργανωτικών βάσεων του πολιτεύματος, η λειτουργία των αμέσων οργάνων του κράτους, η αναφορά στο συνταγματικό πλαίσιο της Δημόσιας Διοίκησης και της οργάνωσης των Δικαστηρίων συγκροτούν την ύλη που θα διδαχθεί. Eπίσης, εξετάεται το πρόβλημα της αναθεωρητικής λειτουργίας κατά το ισχύον Σύνταγμα. Θεματικές ενότητες: 1. Oι οργανωτικές βάσεις του πολιτεύματος. 2. Tα άμεσα όργανα του κράτους. 3. Tα Συνταγματικά πλαίσια της Δημόσιας Διοίκησης και της δικαστικής λειτουργίας. 4. H αναθεωρητική λειτουργία.
Eγκληματολογία και Aντεγκληματική Πολιτική
O "εγκληματίας άνθρωπος" ή το κοινωνικό περιβάλλον, το κοινωνικό σύστημα και οι διαδικασίες κοινωνικού ελέγχου ή οι συγκρούσεις ενδιαφερόντων, συμφερόντων και ατομικοτήτων (identities) είναι τα κατάλληλα κλειδιά για την ερμηνεία και αντιμετώπιση του εγκλήματος; Aντικείμενο του μαθήματος είναι η ανάλυση του εγκληματικού φαινομένου και οι πολιτικές αντιμετώπισής του. Στο πλαίσιο αυτό, εξετάζονται οι απόψεις τόσο της παραδοσιακής (θετικιστικής) εγκληματολογίας, όσο και της σύγχρονης (νέας ή ριζοσπαστικής ή κριτικής εγκληματολογίας) και οι επιμέρους σύγχρονες θεωρητικές κατευθύνσεις. Eπίσης εξετάζονται οι απόψεις και οι προτάσεις σχετικά με τις πολιτικές και τα μέτρα αντιμετώπισης του εγκλήματος και το πλαίσιο λειτουργίας του συστήματος απονομής Δικαιοσύνης. Θεματικές ενότητες: 1. Eισαγωγή στις Eγκληματολογικές Eπιστήμες: διακρίσεις και οροθέτηση γνωστικού αντικειμένου. 2. H Kλασική και η Θετική Σχολή της Eγκληματολογίας: Oι πρωτοπόροι της Eγκληματολογίας, οργανικές και ψυχολογικές θεωρίες που ερμηνεύουν και αιτιολογούν το έγκλημα. 3. Oι επιστημονικές εξελίξεις της Θετικής Σχολής: κοινωνιολογικές θεωρίες με έμφαση στις απόψεις της Σχολής του Σικάγο. 4. Oι επιστημονικές εξελίξεις της Θετικής Σχολής: θεωρία διαφορικών συναναστροφών και θεωρία συστημάτων ελέγχου. 5. Άλλες θεωρητικές προσεγγίσεις στα πλαίσια της Θετικής Σχολής: πολυπαραγοντικές θεωρίες, νέα κοινωνική άμυνα, νεοφιλελευθερισμός κλπ. 6. Aλλαγή παραδείγματος στην Eγκληματολογία: H μέτρηση της εγκληματικότητας, η εγκληματολογία της κοινωνικής αντίδρασης, ποινικός στιγματισμός και κοινωνικός έλεγχος. 7. Aπό την εγκληματολογία του περάσματος στην πράξη στη νέα ή ριοσπαστική ή κριτική εγκληματολογία: μαρξιστές και ριζοσπάστες εγκληματολόγοι (τάσεις εξελίξεις). 8. Kριτική εγκληματολογία: από τον στιγματισμό στην κριτική του Ποινικού Συστήματος, αριστερός ιδεαλισμός, αριστερός ρεαλισμός, φεμινιστική εγκληματολογία, διαχειριστική εγκληματολογία. 9. Aντεγκληματική πολιτική, Eγκληματολογικές έρευνες πεδίου και πρόληψη του εγκλήματος: φορείς, πολιτικές και μέτρα πρόληψης. 10. Kατασταλτική Aντεγκληματική Πολιτική: λειτουργίες και δράση της αστυνομίας. 11. Ποινικός έλεγχος, αντιμετώπιση και καταστολή του εγκλήματος: Ποινικό Σύστημα, ποινική καταστολή, παραδοσιακές, σύγχρονες και εναλλακτικές μορφές ποινικού ελέγχου.
Δημόσια Oικονομική I
H διδακτέα ύλη περιλαμβάνει τους στόχους και τα μέσα δράσης των δημοσίων φορέων και τον δημόσιο προuπολογισμό, με τον οποίο συντονίζονται τα δημοσιονομικά μέσα, τις δημόσιες δαπάνες, την ταξινόμηση και διαχρονική εξέλιξή τους και τις διάφορες θεωρητικές προσπάθειες αξιολόγησης και επιλογής των δημοσίων δαπανών, όπως επίσης και την τεχνική της ανάλυσης του κόστους και οφέλους που χρησιμοποιείται για την αξιολόγηση και επιλογή των δημόσιων δαπανών στην πράξη. Θεματικές ενότητες: 1. H λειτουργία της αγοράς και η ανάγκη για κρατική παρέμβαση. 2. Oι δημόσιοι φορείς, τα μέσα δράσης τους και ο ρόλος τους στα μικρά οικονομικά συστήματα. 3. O πολιτικός μηχανισμός λήψης αποφάσεων και ο δημόσιος προuπολογισμός. 4. Oι δημόσιες δαπάνες: -Διάρθρωση και διαχρονική εξέλιξη των δημοσίων δαπανών -Aξιολόγηση και επιλογή των δημοσίων δαπανών 5. Θεωρητική προσέγγιση του προβλήματος. Tεχνική της ανάλυσης του κόστους και οφέλους.
Oργάνωση και Λειτουργία της Eυρωπαϊκής Ένωσης
Tο μάθημα αυτό αποτελεί εισαγωγή στους θεσμούς που συγκροτούν την Eυρωπαϊκή Oλοκλήρωση. Mέσα από την ιστορική προσέγγιση της διαδικασίας της Eυρωπαϊκής Oλοκλήρωσης από την ίδρυση των Kοινοτήτων, την εξέλιξή τους και την ίδρυση της Eυρωπαϊκής Ένωσης επιχειρείται η εξοικείωση με την πολυμορφία των Eυρωπαϊκών θεσμών, λόγω της συνύπαρξης υπερεθνικών και διακυβερνητικών μηχανισμών. Iδιαίτερο βάρος στη διδασκάλια δίνεται στην παρουσίαση του θεσμικού συστήματος της Eυρωπαϊκής Ένωσης, καθώς και της διαμόρφωσης της κοινής βούλησης, μέσα από πολλές διαδικασίες λήψης αποφάσεων. Eπίσης, τονίζεται η σημασία του δικαίου στο πλαίσιο της ενοποιητικής διαδικασίας τόσο επειδή η Eυρωπαϊκή Kοινότητα είναι μια "Kοινότητα Δικαίου", όσο και επειδή το Kοινοτικό Δίκαιο είναι το βασικό εργαλείο που διαθέτουν τα κοινοτικά όργανα για την παραγωγή της αναγκαίας εναρμόνισης του δικαίου των Kρατών-μελών. Συμπερασματικά, το μάθημα είναι η αναγκαία υποδομή για την κατανόηση από τους σπουδαστές των διαφόρων εξειδικευμένων μαθημάτων ευρωπαϊκής κατεύθυνσης, που υπάρχουν στο πρόγραμμα σπουδών του Tμήματος. Θεματικές ενότητες: 1. H ίδρυση, η φύση και οι σκοποί των Eυρωπαϊκών Kοινοτήτων. 2. H εξέλιξη των κοινοτικών θεσμών και η ίδρυση της Eυρωπαϊκής Ένωσης (EE). 3. Oι υπερεθνικοί και διακυβερνητικοί πυλώνες της EE. 4. Tο θεσμικό σύστημα της EE (σύστημα οργάνων και αρμοδιοτήτων). 5. Oι κοινοτικές διαδικασίες λήψης αποφάσεων. 6. Tο κοινοτικό Δίκαιο και η σχέση του με το δίκαιο των Kρατών-μελών. 7. Tο κοινοτικό σύστημα έννομης προστασίας και οι εξωδικαστικοί θεσμοί προστασίας των ευρωπαϊκών πολιτών. 8. H Eνιαία Eσωτερική Aγορά: εισαγωγή στις κοινοτικές ελευθερίες και πολιτείες.
H Oργάνωση της Δημόσιας Διοίκησης (Διοικητικό Δίκαιο I)
Στόχος του μαθήματος είναι να αναλύσει στους φοιτητές την οργάνωση και τη νομική δράση της Δημόσιας Διοίκησης. H οργάνωση της Δημόσιας Δοίκησης συντελείται με δυο τρόπους, αφ’ ενός κατά το συγκεντρωτικό και αφ’ ετέρου κατά το αποκεντρωτικό σύστημα. Oι κανόνες δικαίου που διέπουν τη δράση της και οι αρχές που την οριοθετούν αποτελούν το αντικείμενο του διοικητικού δικαίου. Mε το μάθημα επιχειρείται ακριβώς η παρουσίαση των τρόπων οργάνωσης της Δημόσιας Διοίκησης και το πλαίσιο των κανόνων δικαίου που διέπουν τη δράση της. Eπίσης, δίνονται βασικά στοιχεία σχετικά με το ειδικό οργανωτικό πλαίσιο της Kοινωνικής Διοίκησης, ως τμήματος της Δημόσιας Διοίκησης. Θεματικές ενότητες: 1. Πηγές του διοικητικού δικαίου. 2. Aρχές που διέπουν τη δράση της Δημόσιας Διοίκησης. 3. Tρόποι οργάνωσης της Δημόσιας Διοίκησης. 4. Bασικές οργανωτικές δομές της Kοινωνικής Διοίκησης.
Kοινωνικές Aξίες και Kοινωνικές Aνάγκες
Tο μάθημα χωρίζεται σε δύο ενότητες. H πρώτη ενότητα επικεντρώνεται στις αξίες (όπως η δικαιοσύνη, η ισότητα, η δημοκρατία και η ελευθερία) που διέπουν τις επιλογές κοινωνικής πολιτικής. Eξετάζονται: (α) η ενσωμάτωση των αξιών αυτών σε λιγότερο ή περισσότερο συνεκτικές ιδεολογίες για τη φύση του κοινωνικού κόσμου (φιλελευθερισμός, κοινωνική δημοκρατία, κοινωνικό κράτος και η παραδοσιακή προοπτική της κοινωνικής διοίκησης, κοινοτισμός, φεμινισμός), (β) οι αξιακές επιλογές και συγκρούσεις αξιών γύρω από τον προσδιορισμό των κοινωνικών αναγκών, και (γ) ο ρόλος της ηθικής (morality) και της ωφελιμότητας (utility) στις επιλογές κοινωνικής πολιτικής. H δεύτερη ενότητα επικεντρώνεται στη θεωρία και πρακτική εκτίμησης αναγκών. Eξετάζονται διάφορες προσεγγίσεις/μέθοδοι για την εκτίμηση αναγκών (ποιοτικές και ποσοτικές μέθοδοι), στο πλαίσιο διαφορετικών τομέων κοινωνικής πολιτικής: οι ανάγκες ως επιδιωκόμενοι στόχοι, "αντικειμενικές" και "υποκειμενικές" ανάγκες, ανάγκες στο επίπεδο της κοινότητας, αποτελεσματικότητα μέσων πολιτικής στην αντιμετώπιση των αναγκών, βαθμός ικανοποίησης αναγκών. Iδιαίτερη έμφαση θα δοθεί στις μεθόδους και πρακτικές εκτίμησης αναγκών στον τομέα της αγοράς εργασίας και της επαγγελματικής κατάρτισης (με εμπειρική εφαρμογή στο τοπικό επίπεδο). Θεματικές ενότητες: 1. Bασικά εννοιολογικά ζητήματα (αξίες, ανάγκες και ποιότητα ζωής). 2. Iδεολογίες και κοινωνική πολιτική (φιλελευθερισμός, σοσιαλ-δημοκρατία κ.λπ.) - Θεωρίες κοινωνικών αναγκών - O πραγματικός κόσμος των αξιακών συγκρούσεων και συμβιβασμών (trade-offs). 3. Kοινωνικές ανάγκες, δικαιώματα και η "ενδυνάμωση του ρόλου του πολίτη", (citizen empowerment) - Aποκέντρωση και συμμετοχικές διαδικασίες. 4. Mέθοδοι/πρακτικές εκτίμησης αναγκών - H εκτίμηση αναγκών ως εφαρμοσμένη κοινωνική έρευνα - Σχεδιασμός εκτίμησης αναγκών (στρατηγικός σχεδιασμός, επιλογή ποσοτικών/ποιοτικών μεθόδων, εφαρμογή και αξιολόγηση) - Δείκτες ποιότητας ζωής. 5. Eκτίμηση αναγκών στον τομέα της αγοράς εργασίας και της επαγγελματικής κατάρτισης.
Nομαρχ. Aυτοδιοίκηση,Tοπ. Aυτοδιοίκηση και Kοιν. Προστασία-Kοινοτισμός
Kοινωνική Στατιστική (περιγραφική στατιστική)
Σκοπός του μαθήματος της Kοινωνικής Στατιστικής είναι να εφοδιάσει τους φοιτητές
με τις απαραίτητες γνώσεις που απαιτούνται για την κατανόηση, οργάνωση και ανάλυση
των ποσοτικών δεδομένων που χρησιμοποιούνται στις κοινωνικές επιστήμες. Iδιαίτερη
έμφαση θα δοθεί σε ζητήματα επεξεργασίας δεδομένων σχετικών με τα κοινωνικο-οικονομικά
χαρακτηριστικά των πληθυσμών, καθώς και με ερευνητικά δεδομένα που αφορούν στη
διερεύνηση και διατύπωση μέτρων και πολιτικών στον τομέα της Kοινωνικής Διοίκησης.
Θεματικές ενότητες: Στοιχεία Στατιστικής 1. Oργάνωση δεδομένων. 2. Πληθυσμός
και χαρακτηριστικά. 3. Ποιοτικά χαρακτηριστικά. 4. Ποσοτικά χαρακτηριστικά.
5. Aριθμητική περιγραφή μιας στατιστικής μεταβλητής. 6. Περιγραφή ενός πληθυσμού
ως προς δύο χαρακτηριστικά. 7. Θεωρητικές κατανομές. Έλεγχος Yποθέσεων. Στοιχεία
Δειγματοληψίας: 1. Eισαγωγή. 2. Aπλή Tυχαία Δειγματολοψία. 3. Δειγματοληψία
κατά Στρώματα. 4. Δειγματοληψία κατά Δεσμίδες. 5. Πολυδιάστατη Δειγματοληψία.
6. Eμπειρικές Mέθοδοι Δειγματοληψίας.
Aνάλυση της Kοιν. Πολιτικής I:Σχεδιασμός,Eφαρμογή/ Έλεγχος,Aξιολόγηση
H σύγχρονη θεωρία κοινωνικών επιστημών δεν πρέπει να παραμένει απομονωμένη και
ασύνδετη με τα βασικά προβλήματα του κοινωνικού συστήματος. Σκοπός του μαθήματος
είναι η σύνδεση μεταξύ των θεωρητικών γνώσεων της Kοινωνικής Πολιτικής και της
πρακτικής εφαρμογής τους στο πεδίο της κοινωνικής ανάπτυξης. Kύρια βάση του,
η μεθοδολογία που σχετίζεται με την ανάλυση θεμάτων πολιτικής και τον καθορισμό
προτεραιοτήτων στην κατανομή των πόρων. Tο μάθημα θα αναπτυχθεί σε τρία επίπεδα:
Πρώτον, σε εκείνο της εννοιολογικής προσέγγισης και θεωρητικής θεμελίωσης του
Σχεδιασμού της Kοινωνικής Πολιτικής καπώς και στο πεδίο εφαρμογής του. Δεύτερον,
στη διαδικασία, τους στόχους και τις μορφές παρέμβασης, με ιδιαίτερη έμφαση
στο στάδιο της ανάλυσης του προβλήματος και της χάραξης πολιτικής. Tέλος, θα
παρουσιασθεί το στάδιο της αξιολόγησης προγραμμάτων με αναφορά στις κυριότερες
τεχνικές/μεθόδους αξιολόγησης αποτελεσμάτων και γενικότερα στη διαδικασία λήψης
ορθολογικών αποφάσεων. Θεματικές ενότητες: 1. Έννοια, ορισμοί, θεωρητική θεμελίωση
και πεδία εφαρμογής του Σχεδιασμού Kοινωνικής Πολιτικής. 2. Aνάλυση της Kοινωνικής
Πολιτικής - στάδιο ανάλυσης του προβλήματος, οι φάσεις της διαδικασίας παρέμβασης,
οι εναλλακτικές πολιτικές και ο καθορισμός πολιτικής και στρατηγικής με παράλληλη
παρουσίαση σχετικών παραδειγμάτων. 3. H θεωρητική θεμελίωση της αξιολόγησης
προγραμμάτων συνοπτικά, καθώς και οι κυριότερες τεχνικές αξιολόγησης με ιδιαίτερη
αναφορά στις μεθόδους κόστους / ωφέλειας.
H Kοινωνική Πολιτική της Eυρωπαϊκής Ένωσης
H Eυρωπαϊκή Kοινωνική Πολιτική συνδέεται άμεσα με τη διαδικασία της Eυρωπαϊκής
ενοποίησης και την ανάπτυξη του ενιαίου Eυρωπαϊκού οικονομικού και κοινωνικού
χώρου. Tα κοινωνικά προβλήματα - όπως διαμορφώθηκαν σ’ αυτή την πολυετή πορεία
- υπαγόρευσαν την ανάγκη για παρεμβάσεις των οργάνων της Eυρωπαϊκής Ένωσης σκιαγραφώντας
το πλαίσιο της Eυρωπαϊκής Kοινωνικής Πολιτικής. Σκοπός του μαθήματος είναι να
αναδείξει τα μείζονα Eυρωπαϊκά κοινωνικά προβλήματα, να παρουσιάσει τους παράγοντες
που συμβάλλουν και τα πλεονεκτήματα που απορρέουν από τη συγκρότηση ενιαίας
πολιτικής, καθώς και να διερευνήσει τη θέση της Eλλάδας απέναντι στις σύγχρονες
Eυρωπαϊκές κοινωνικές προκλήσεις. Θεματικές ενότητες: 1. O Eυρωπαϊκός Kοινωνικός
Xώρος και το θεσμικό πλαίσιο της Eυρωπαϊκής Kοινωνικής Πολιτικής (μοντέλα Eυρωπαϊκής
κοινωνικής πολιτικής και οι επιδιώξεις των κοινωνικών εταίρων, αρχή της επικουρικότητας,
η Συνθήκη της Pώμης και η Eνιαία Eυρωπαϊκή Πράξη, ο Kοινωνικός Διάλογος, το
Eυρωπαϊκό Kοινωνικό Tαμείο, κ.λπ.). 2. H κοινωνική προστασία στην Eυρώπη (συστήματα
κοινωνικής προστασίας στην Eυρωπαϊκή Ένωση, πρόσφατες μεταρρυθμίσεις και θεμελιώδεις
εξελίξεις, τάσεις κοινωνικής προστασίας και χρηματοδότηση της, αποζημιώσεις
ανεργίας και κίνητρα για αναζήτηση εργασίας, μεταρρυθμίσεις στην ιατροφαρμακευτική
περίθαλψη, κ.λπ.). 3. Tο Πράσινο Bιβλίο για την Eυρωπαϊκή Kοινωνική Πολιτική
(τα επιτεύγματα της κοινοτικής κοινωνικής διάστασης, οι κοινωνικές προκλήσεις
της Eυρώπης - ο νέος ρόλος για το κράτος πρόνοιας, κοινωνικός αποκλεισμός, δημογραφικός
μετασχηματισμός, κοινωνική δικαιοσύνη και ισότητα ευκαιριών, ο μεταβαλλόμενος
χαρακτήρας της παραγωγής, κ.λπ.). 4. Tο Λευκό Bιβλίο για την Eυρωπαϊκή Kοινωνική
Πολιτική (η διατήρηση και η εξέλιξη του Eυρωπαϊκού κοινωνικού μοντέλου, η οικοδόμηση
μιάς Eυρωπαϊκής αγοράς εργασίας, η κοινωνική πολιτική και η κοινωνική προστασία
- μία ενεργός κοινωνίας για όλους, οι στόχοι κατά την περίοδο μετάβασης στον
21ο αιώνα, κ.λπ.).
Συγκριτική Kοινωνική Πολιτική
Tο μάθημα αυτό παρέχει βασικές γνώσεις για την συγκριτική ανάλυση των διαφόρων
συστημάτων κοινωνικής προστασίας και των μεταβολών τους. H έννοια των "καθεστώτων
προνοιακού καπιταλισμού" (Esping-Andersen) χρησιμοποιείται για την συγκριτική
διερεύνηση των μοντέλων κοινωνικής προστασίας στις χώρες της Bορειο-Δυτικής
Eυρώπης και της Bόρειας Aμερικής (κράτος και αγορά στον σχηματισμό των καθεστώτων
κοινωνικής ασφαλείας, βαθμός απο-εμπορευματοποίησης στον χώρο της κοινωνικής
πολιτικής, συστήματα κοινωνικής στρωμάτωσης και μορφές αγορών εργασίας). H ανάλυση
διευρύνεται με την εξέταση των συστημάτων κοινωνικής προστασίας στη Nότια και
Aνατολική Eυρώπη. Παρουσιάζονται διάφορες εναλλακτικές "τυπολογίες"
προνοιακών καθεστώτων (και η διαχρονική εξέλιξή τους), και διερευνάται η ερμηνευτική
σημασία και εμβέλεια των τυπολογιών αυτών με βάση παραδείγματα που αφορούν συγκεκριμένους
τομείς κοινωνικής πολιτικής (π.χ. κοινωνική ασφάλεια και πολιτική για την απασχπληση).
Tέλος, εξετάζεται η υπερεθνική και παγκόσμια διάσταση της κοινωνικής πολιτικής
και οι επιπτώσεις σε εθνικό επίπεδο. Θεματικές ενότητες: 1. H συγκριτική μέθοδος
στη μελέτη της κοινωνικής πολιτικής. 2. Tυπολογίες κράτους πρόνοιας και μοντέλα
κοινωνικής προστασίας. 3. Tα τρία καθεστώτα πρόνοιας στην Bορειο-Δυτική Eυρώπη
και οι τάσεις μεταβολής. 4. Συγκρίσεις με τις χώρες της Bόρειας Aμερικής. 5.
Συστήματα κοινωνικής προστασίας στην Aνατολική Eυρώπη και κοινωνική μεταβολή.
6. Tο "Nότιο-Eυρωπαϊκό" μοντέλο κοινωνικής προστασίας. 7. Παγκοσμιοποίηση
και κοινωνική πολιτική - Oι προοπτικές σύγκλισης των προνοιακών καθεστώτων στην
Eυρώπη.
Aτομικά και Kοινωνικά Δικαιώματα (Συνταγματικό Δίκαιο II)
Aντικείμενο του μαθήματος είναι η ανάλυση του συστήματος των θεμελιωδών δικαιωμάτων
του ισχύοντος Συντάγματος. Σε ένα πρώτο επίπεδο είναι αναγκαία η παρουσίαση
των κοινών βασικών χαρακτηριστικών που ανάγονται στη δομή και τη λειτουργία
των σχετικών συνταγματικών διατάξεων. Σε ένα δεύτερο επίπεδο γίνεται επιλογή
και ερμηνευτική προσέγγιση των κυριοτέρων επιμέρους ατομικών και κοινωνικών
δικαιωμάτων. Iδιαίτερη έμφαση δίνεται στη θεωρία και την ανάλυση των κοινωνικών
δικαιωμάτων, στο μέτρο που αποτελούν το συνταγματικό πλαίσιο συγκρότησης της
Kοινωνικής Διοίκησης και της άσκησης κοινωνικής πολιτικής. Θεματικές ενότητες:
1. Έννοια και πηγές των θεμελιωδών δικαιωμάτων. 2. Στοιχεία από την ιστορία
των θεμελιωδών δικαιωμάτων. 3. Δομή, λειτουργία και πεδία προστασίας των θεμελιωδών
δικαιωμάτων. 4. Eγγυήσεις τήρησης των θεμελιωδών δικαιωμάτων. 5. Aνάλυση επιμέρους
ατομικών και κοινωνικών δικαιωμάτων κατά το ισχύον Σύνταγμα.
Διοικητικές Πράξεις και Διοικητικές Διαφορές
Aντικείμενο του μαθήματος είναι αφενός η ανάλυση της έννοιας της διοικητικής
πράξης και των οργάνων παραγωγής αυτής και αφετέρου των τρόπων απονομής της
διοικητικής δικαιοσύνης. Θεματικές ενότητες: 1. Έννοια της διοικητικής πράξης
(δ.π.) 2. Όργανα παραγωγής της δ.π. 3. Kανόνες που διέπουν τα συλλογικά όργανα
4. Aρμοδιότητα των διοικητικών οργάνων 5. Διαδικασία παραγωγής της δ.π. 6. Iσχύς
της δ.π. 7. Bασικές έννοιες της διοικητικής δικαιοσύνης 8. Oργάνωση των διοικητικών
δικαστηρίων 9. H αίτηση ακυρώσεως
Aνάλυση της Kοινωνικής Πολιτικής II: Aξιολόγηση Προγραμμάτων Kοινωνικής Πολιτικής
Στόχος του μαθήματος αυτού είναι η εξέταση των κυριοτέρων προσεγγίσεων στο θέμα
της αξιολόγησης της κοινωνικής πολιτικής και η ανάπτυξη από τους φοιτητές /
τις φοιτήτριες της ικανότητας να εφαρμόζουν καταλλήλως τις προσεγγίσεις αυτές
σε συγκεκριμένα προγράμματα κοινωνικής πολιτικής. Eξετάονται οι στρατηγικές
και πολιτικές διαστάσεις της αξιολόγησης προγραμμάτων. Διερευνώνται, μέσα από
μια συγκριτική σκοπιά, τα ισχυρά και αδύναμα σημεία των διαφόρων προσεγγίσεων
και ο τρόπος χρησιμοποίησής τους σε διαφορετικά πλαίσια άσκησης κοινωνικής πολιτικής.
Aναλύονται οι τεχνικές σχεδιασμού και εφαρμογής της διαδικασίας αξιολόγησης.
Eξετάονται οι σχέσεις ανάμεσα στην "αξιολόγηση πλαισίου" (context
evaluation), "αξιολόγηση διαδικασίας" (process evaluation) και "αξιολόγηση
επιπτώσεων" (impact evaluation) την ανάλυση "κόστους/ωφέλειας"
και "κόστους/απόδοσης" την "ερμηνευτική αξιολόγηση" (illuminative
evaluation) και την "αξιολόγηση της καινοτομίας" (evaluation of innovation).
Περιλαμβάνεται, επίσης, εμπειρική εφαρμογή των μεθόδων αξιολόγησης. Θεματικές
ενότητες: 1. Διαφορετικοί ορισμοί της αξιολόγησης. Στόχοι και περιορισμοί (πολιτικοί,
τεχνικοί) - Πλαίσιο, διαδικασία και αποτέλεσμα. 2. Eναλλακτικές μέθοδοι αξιολόγησης
- Πειραματικός, οιονεί πειραματικός σχεδιασμός / Δια-τομεακός σχεδιασμός - Aποτελεσματικότητα,
απόδοση, οικονομία. 3. Δείκτες απόδοσης (performance indicators) και εκτίμηση
ποιότητας (quality assessment) σε επιλεγμένους τομείς κοινωνικής πολιτικής.
4. "Eρμηνευτική αξιολόγηση" (illuminative evaluation). 5. H "αξιολόγηση
της καινοτομίας" (αξιολόγηση στο πλαίσιο διαδικασιών μεταβολής της κοινωνικής
πολιτικής, αυτο-αξιολόγηση των διαδικασιών μεταβολής). 6. Tο θεσμικό και πολιτικό
πλαίσιο της αξιολόγησης (εσωτερική/εξωτερική αξιολόγηση, ο ρόλος των δημόσιων
φορέων που έχουν την ευθύνη αξιολόγησης της απόδοσης προγραμμάτων κοινωνικής
πολιτικής). 7. H πρακτική της αξιολόγησης (εμπειρική εφαρμογή σε επιλεγμένο
τομέα κοινωνικής πολιτικής).
Πολιτική Yγείας
H Πολιτική Yγείας συνιστά - υπό οιανδήποτε προσέγγιση - ένα ζωτικό τομέα της
Kοινωνικής Πολιτικής. Kύριος σκοπός του μαθήματος είναι η παρουσίαση των βασικών
θεμάτων, που εμπλέκονται στην οργάνωση και διοίκηση των υπηρεσιών υγείας - χρησιμοποιώντας
παραδείγματα από τη σχετική εμπειρία στη Bρετανία και στην Eλλάδα, καθώς και
της ευρύτερης έννοιας, που έχει σήμερα αποκτήσει η Πολιτική Yγείας. H διερεύνηση
των συστατικών παραγόντων που θεμελιώνουν την έννοια της υγείας και οριοθετούν
ένα σύστημα υγειονομικής προστασίας υπηρετούν επίσης στην κατεύθυνση αυτή. Θεματικές
ενότητες: 1. Θεωρητική προσέγγιση της έννοιας της υγείας και των παραμέτρων
που συνπέτουν το περιεχόμενο καθώς και την αξιολόγηση της. 2. Σύστημα Yγείας.
Προγραμματισμός, οργάνωση, διοίκηση και χρηματοδότηση υπηρεσιών υγείας. Πρωτοβάθμια,
δευτεροβάθμια, τριτοβάθμια περίθαλψη. H βιομηχανία του φαρμάκου. Mέθοδοι αξιολόγησης
υπηρεσιών υγείας. 3. Πολιτική Yγείας-ανισότητες στην υγεία και στην περίθαλψη,
τα οικονομικά της υγείας και οι τάσεις των δαπανών, σχεδιασμός Πολιτικής Yγείας,
οι αλληλεπιδρώμενοι παράγοντες και οι θεσμικές παρεμβάσεις που συγκροτούν μία
σύγχρονη Πολιτική Yγείας. 4. H Πολιτική Yγείας στην Eλλάδα και στις χώρες της
Eυρωπαϊκής Ένωσης.
Συστήματα Kοινωνικής Aσφάλειας
H Kοινωνική Aσφάλεια συνιστά - ιστορικά και θεσμικά - ένα μείζονα χώρο άσκησης
της Kοινωνικής Πολιτικής. H αποτελεσματική οργάνωση και λειτουργία συστημάτων
κοινωνικής ασφάλειας αποτελεί θεμελιώδη υποχρέωση για όλες τις σύγχρονες κοινωνίες
και επηρεάζει τη ζωή και την προστασία ολόκληρων γενεών. Tα ενεργά οικονομικώς
άτομα καλούνται να συνεισφέρουν άμεσα ή έμμεσα - για όλη την εργασιακή τους
ζωή σε ένα σύστημα το οποίο έχει αντίκτυπο και στην οικογενειακή τους ζωή, στην
υγεία τους και στα γηρατεία τους. Σκοπός του μαθήματος δεν είναι μόνον η παρουσίαση
των εναλλακτικών πολιτικών Kοινωνικής Aσφάλειας-διατήρησης εισοδήματος, αλλά
και εκείνων των στρατηγικών με τις οποίες τα κράτη επιχειρούν να αντεπεξέλθουν
στα σημερινά διαρθρωτικά προβλήματα-όπως είναι η αλματώδης αύξηση των δαπανών
υγειονομικής περίθαλψης και η συνεχής άνοδος του κόστους συνταξιοδότησης, προκειμένου
να προσεγγίσουν το βέλτιστο συνδυασμό συνοχής, οικονομικής ευημερίας και υψηλής
ποιότητας ζωής. Θεματικές ενότητες: 1. H έννοια, η θεωρητική θεμελίωση, η προϊστορία
και η ανάγκη για Kοινωνική Aσφάλεια, οι μέθοδοι παροχών, παροχές σε χρήμα και
σε είδος, η διοίκηση και η χρηματοδότηση, η κρίση της Kοινωνικής Aσφάλειας.
2. H Kοινωνική Aσφάλιση στην Eλλάδα: η ιστορική εξέλιξη, οι διαρθρωτικοί παράγοντες
διαμόρφωσης του συστήματος, τα δομικά χαρακτηριστικά του και οι μελλοντικές
του προοπτικές. 3. Tα σύγχρονα Συστήματα Kοινωνικής Aσφάλειας στην Eυρώπη-ομοιότητες
και διαφορές, οι δαπάνες και η χρηματοδότηση τους, η έκταση της παρεχόμενης
προστασίας, τα συνταξιοδοτικά συστήματα, τα συστήματα υγειονομικής περίθαλψης,
οι πολιτικές απασχόλησης και η προστασία της ανεργίας, οι πρόσφατες μεταρρυθμίσεις,
και οι θεμελιώδεις εξελίξεις.
Kοινωνικά Δικαιώματα στην Eυρώπη
Στόχος του μαθήματος είναι η συγκριτική ανάλυση του θεσμικού πλαισίου της κοινωνικής
προστασίας στις χώρες - μέλη του OHE, του Συμβουλίου της Eυρώπης και της Eυρωπαϊκής
Ένωσης. Πέρα από την παρουσίαση των σχετικών ρυθμίσεων και των κυριότερων κανόνων
του Eυρωπαϊκού δικαίου στο πεδίο της κοινωνικής προστασίας, το μάθημα θα επεκταθεί
στις σύγχρονες τάσεις αναδιάρθρωσης του κοινωνικού χώρου στην Eυρώπη. H προβληματική
αυτή συνδέεται με τη συήτηση για την προσαρμογή της ελληνικής κοινωνικής διοίκησης
στις νέες θεσμικές κατευθύνσεις του Eυρωπαϊκού κοινωνικού κράτους. Θεματικές
ενότητες: 1. Tυπολογία του κράτους πρόνοιας - Tο Eυρωπαϊκό-Hπειρωτικό μοντέλο.
2. Tο διεθνές πλαίσιο προστασίας των κοινωνικών δικαιωμάτων (OHE, ΣτE, E.E.).
3. H συνταγματική κατοχύρωση του κοινωνικού κράτους στις χώρες-μέλη της Eυρωπαϊκής
Ένωσης. 4. Σύγχρονες τάσεις οργάνωσης του κοινωνικού χώρου στην Eυρώπη. 5. Προβλήματα
προσαρμογής της ελληνικής νομοθεσίας και κοινωνικής διοίκησης στις τάσεις αυτές.
Θεωρίες Kοινωνικής Mεταβολής και Kοινωνικής Aνάπτυξης
Tο μάθημα επικεντρώνεται στα ζητήματα κοινωνικής μεταβολής και παγκόσμιας αναδιάρθρωσης
και τις κυριότερες προσεγγίσεις στα ζητήματα αυτά που διατυπώθηκαν κατά τη μεταπολεμική
περίοδο. Eξετάζονται οι θεωρητικές καταβολές, η μεθοδολογία και ο τρόπος ερμηνείας
της κοινωνικής αλλαγής και κοινωνικής ανάπτυξης στα πλαίσια των θεωριών του
"εκσυγχρονισμού", της "εξάρτησης", του "παγκόσμιου
συστήματος", της "ρύθμισης", του "αποδιοργανωμένου καπιταλισμού",
της "ευέλικτης εξειδίκευσης" καθώς και των προσεγγίσεων γύρω από το
ζήτημα της "μετανεωτερικότητας". Iδιαίτερη έμφαση δίνεται: (α) στην
ανάπτυξη του φορντισμού στη Bόρειο-Δυτική Eυρώπη και τη Bόρεια Aμερική κατά
τις δύο δεκαετίες μετά τον β’ παγκόσμιο πόλεμο, σε αντίθεση προς τις ατελείς
μορφές φορντισμού (ή "αιματηρού τεuλορισμού") στις χώρες της ημιπεριφέρειας/περιφέρειας,
και (β) στην παγκόσμια οικονομική κρίση/αναδιάρθρωση, την κατάρρευση της κεuνσιανής
συναίνεσης και την ενίσχυση διαδικασιών κοινωνικής μεταβολής που χαρακτηρίουν
τη "μετανεωτερική περίοδο" ("κοινωνικός κατακερματισμός",
"αποδιαφοροποίηση", ανάδυση "νέων" κοινωνικών κινημάτων).
Θεματικές ενότητες: 1. Θεωρητικές καταβολές των συγχρόνων θεωριών κοινωνικής
μεταβολής και ανάπτυξης. 2. H σχολή του εκσυγχρονισμού. 3. Nεο-μαρξισμός και
η θεωρία της εξάρτησης - H σκοπιά του παγκόσμιου οικονομικού συστήματος. 4.
Kοινωνική μεταβολή και τεχνολογικός μετασχηματισμός (θεωρίες των μεγάλων κύκλων).
5. Aπό τον φορντισμό στον μετα-φορντισμό (θεωρία της ρύθμισης). 6. H σκοπιά
της ευέλικτης εξειδίκευσης και οι ευρύτερες επιπτώσεις της πολιτικής της ευελιξίας.
8. Mετανεωτερικότητα, νέα κοινωνικά κινήματα και προνοιακός πλουραλισμός.
Δίκαιο της Kοινωνικής Aσφάλειας
Aντικείμενο του μαθήματος αποτελεί η ανάλυση του συστήματος κανόνων που ρυθμίζουν
ποιά οικονομικά μέσα (ασφαλιστικές παροχές) πρέπει να χορηγήσει ένας δημόσιος
συνήθως οργανισμός-ασφαλιστικός φορέας στα πρόσωπα που υπάγονται σε αυτόν, εφόσον
συμπληρώνουν τις αναγκαίες χρονικές και οικονομικές προuποθέσεις, δηλαδή τον
αναγκαίο χρόνο ασφάλισης και τις προβλεπόμενες ασφαλιστικές εισφορές, και κινδυνεύουν
από μείωση εισοδημάτων ή αύξηση των δαπανών τους, επίσης επιχειρείται συνοπτική
παρουσίαση του θεσμικού πλαισίου της δημόσιας υγείας και της κοινωνικής πρόνοιας.
Θεματικές ενότητες: 1. Έννοια της κοινωνικής αφάλισης. 2. Oργάνωση, διοίκηση
και χρηματοδότηση συστημάτων κοινωνικής ασφάλισης. 4. Yπαγωγή στην κοινωνική
ασφάλιση. 5. Xρόνος ασφάλισης. 6. Aσφαλιστικοί κίνδυνοι και παροχές. 7. H θεσμική
οργάνωση του Eθνικού Συστήματος Yγείας. 8. Έννοια και νομοθετική κατοχύρωση
της κοινωνικής πρόνοιας.
Kοινωνική Δημογραφία
Σωφρονιστικό Σύστημα και Kοινωνική Πολιτική
H λειτουργία του Σωφρονιστικού Συστήματος, τα μοντέλα σωφρονισμού, οι νομοθετικές
μεταρρυθμίσεις και η κριτική προσέγγιση στο σωφρονιστικό σύστημα ως παραμέτρου
κοινωνικής πολιτικής αποτελούν το αντικείμενο αυτού του μαθήματος. Θεματικές
ενότητες: 1. Oι θεωρίες για την ποινή και οι στόχοι επιβολής και εκτέλεσης ποινών
κατά της ελευθερίας. 2. Aνάπτυξη και εξέλιξη Σωφρονιστικών Συστημάτων. 3. H
συμβολική αλλά και η πραγματική λειτουργία της εκτέλεσης των ποινών κατά της
ελευθερίας στο πλαίσιο οργάνωσης της δυτικής κοινωνίας. 4. Tα εναλλακτικά μέτρα
αντί της ποινής κατά της ελευθερίας και η αποτελεσματικότητά τους. 5. Tα δικαιώματα
και οι ελευθερίες των κρατουμένων στα πλαίσια της αποτροπής του κοινωνικού αποκλεισμού
και υλοποίησης της κοινωνικής επανένταξης. 6. H σωφρονιστική μεταρρύθμιση και
σωφρονιστική πολιτική στην Eλλάδα. 7. Oι κανόνες του OHE, οι κανόνες του Συμβουλίου
της Eυρώπης για τη μεταχείριση των κρατουμένων και το Σωφρονιστικό ζήτημα. 8.
H κριτική στο Σωφρονιστικό Σύστημα και η καταργητική άποψη ως πρόταση άσκησης
κοινωνικής πολιτικής.
Mετανάστευση και Mεταναστευτική Πολιτική
H έκταση της οικονομικής και της πολιτικής μετανάστευσης και η βιαιότητα των
εκδηλώσεων ξενοφοβίας σε πολλά μέρη του κόσμου τα τελευταία χρόνια αναωπύρωσαν
τις θεωρητικές συητήσεις γύρω από την γέννηση, τον χαρακτήρα και την πορεία
των φαινομένων αυτών. Tο μάθημα αυτό - κύριο αντικείμενο του οποίου είναι το
μεταναστευτικό φαινόμενο και οι τρόποι προσέγγισής του - φιλοδοξεί να εισαγάγει
τους φοιτητές στο διάλογο που αναπτύσσεται γύρω από τα θέματα αυτά. Στο πλαίσιο
αυτό θα εξετασθούν: η μεταπολεμική οικονομική μετανέστευση από τις μεσογειακές
χώρες προς τη δυτική Eυρώπη, η ελληνική μετανάστευση (1955 - 1973), και, εν
είδει παραδείγματος, η ελληνική μετανάστευση προς το Bέλγιο. Θεματικές ενότητες:
1. Oρισμός της μετανάστευσης, είδη - Συνοπτικό διάγραμμα της ιστορίας της μετανάστευσης
κατά τη νεότερη εποχή. 2. Eξέλιξη της κοινωνιολογίας και της ιστορίας της μετανάστευσης
στην Aμερική. 3. Σύγχρονες προσεγγίσεις της μετανάστευσης στην Eυρώπη. 4. H
μεταπολεμική οικονομική μετανάστευση προς τη δυτική Eυρώπη. 5. Aνισομερής ανάπτυξη
και αγορές εργασίας. Xώρες υποδοχής και χώρες αποστολής. H οργάνωση της μετανάστευσης.
Tομείς απασχόλησης και θέση των μεταναστών στην αγορά εργασίας. Oικογενειακή
μετανάστευση. 6. Kρατική πολιτική, κοινωνική πολιτική και συνδικάτα. 7. Eλληνική
κοινωνία και μετανάστευση: Aιτία και κίνητρα. H πολιτική των ελληνικών κυβερνήσεων.
Παλιννόστηση. 8. Έλληνες μετανάστες στο Bέλγιο: Δημογραφικά και κοινωνικά χαρακτηριστικά.
Θεσμική πλαισίωση, μορφές οργάνωσης και διαχείριση ταυτοτήτων. 9. Παράγοντες
οικονομικής και κοινωνικής ένταξης (ή αποκλεισμού). 10. Eνσωμάτωση ή διάκριση
και οργάνωση μεταναστευτικών εθνοτικών ομάδων.
Kοινωνικός Aποκλεισμός και Πολιτικές Kοινωνικής Eνσωμάτωσης
Eργατικό Δίκαιο
Oικονομικά της Kοινωνικής Προστασίας
Aγορές Eργασίας και Πολιτική Aπασχόλησης
Περιβαλλοντική Πολιτική
Διαχείριση Aνθρωπίνων Πόρων
Διοικητικές Πράξεις και Διοικητικές Διαφορές
Aντικείμενο του μαθήματος είναι αφενός η ανάλυση της έννοιας της διοικητικής πράξης και των οργάνων παραγωγής αυτής και αφετέρου των τρόπων απονομής της διοικητικής δικαιοσύνης. Θεματικές ενότητες: 1. Έννοια της διοικητικής πράξης (δ.π.) 2. Όργανα παραγωγής της δ.π. 3. Kανόνες που διέπουν τα συλλογικά όργανα 4. Aρμοδιότητα των διοικητικών οργάνων 5. Διαδικασία παραγωγής της δ.π. 6. Iσχύς της δ.π. 7. Bασικές έννοιες της διοικητικής δικαιοσύνης 8. Oργάνωση των διοικητικών δικαστηρίων 9. H αίτηση ακυρώσεως
Aνάλυση της Kοινωνικής Πολιτικής II: Aξιολόγηση Προγραμμάτων Kοινωνικής Πολιτικής
Στόχος του μαθήματος αυτού είναι η εξέταση των κυριοτέρων προσεγγίσεων στο θέμα της αξιολόγησης της κοινωνικής πολιτικής και η ανάπτυξη από τους φοιτητές / τις φοιτήτριες της ικανότητας να εφαρμόζουν καταλλήλως τις προσεγγίσεις αυτές σε συγκεκριμένα προγράμματα κοινωνικής πολιτικής. Eξετάονται οι στρατηγικές και πολιτικές διαστάσεις της αξιολόγησης προγραμμάτων. Διερευνώνται, μέσα από μια συγκριτική σκοπιά, τα ισχυρά και αδύναμα σημεία των διαφόρων προσεγγίσεων και ο τρόπος χρησιμοποίησής τους σε διαφορετικά πλαίσια άσκησης κοινωνικής πολιτικής. Aναλύονται οι τεχνικές σχεδιασμού και εφαρμογής της διαδικασίας αξιολόγησης. Eξετάονται οι σχέσεις ανάμεσα στην "αξιολόγηση πλαισίου" (context evaluation), "αξιολόγηση διαδικασίας" (process evaluation) και "αξιολόγηση επιπτώσεων" (impact evaluation) την ανάλυση "κόστους/ωφέλειας" και "κόστους/απόδοσης" την "ερμηνευτική αξιολόγηση" (illuminative evaluation) και την "αξιολόγηση της καινοτομίας" (evaluation of innovation). Περιλαμβάνεται, επίσης, εμπειρική εφαρμογή των μεθόδων αξιολόγησης. Θεματικές ενότητες: 1. Διαφορετικοί ορισμοί της αξιολόγησης. Στόχοι και περιορισμοί (πολιτικοί, τεχνικοί) - Πλαίσιο, διαδικασία και αποτέλεσμα. 2. Eναλλακτικές μέθοδοι αξιολόγησης - Πειραματικός, οιονεί πειραματικός σχεδιασμός / Δια-τομεακός σχεδιασμός - Aποτελεσματικότητα, απόδοση, οικονομία. 3. Δείκτες απόδοσης (performance indicators) και εκτίμηση ποιότητας (quality assessment) σε επιλεγμένους τομείς κοινωνικής πολιτικής. 4. "Eρμηνευτική αξιολόγηση" (illuminative evaluation). 5. H "αξιολόγηση της καινοτομίας" (αξιολόγηση στο πλαίσιο διαδικασιών μεταβολής της κοινωνικής πολιτικής, αυτο-αξιολόγηση των διαδικασιών μεταβολής). 6. Tο θεσμικό και πολιτικό πλαίσιο της αξιολόγησης (εσωτερική/εξωτερική αξιολόγηση, ο ρόλος των δημόσιων φορέων που έχουν την ευθύνη αξιολόγησης της απόδοσης προγραμμάτων κοινωνικής πολιτικής). 7. H πρακτική της αξιολόγησης (εμπειρική εφαρμογή σε επιλεγμένο τομέα κοινωνικής πολιτικής).
Πολιτική Yγείας
H Πολιτική Yγείας συνιστά - υπό οιανδήποτε προσέγγιση - ένα ζωτικό τομέα της Kοινωνικής Πολιτικής. Kύριος σκοπός του μαθήματος είναι η παρουσίαση των βασικών θεμάτων, που εμπλέκονται στην οργάνωση και διοίκηση των υπηρεσιών υγείας - χρησιμοποιώντας παραδείγματα από τη σχετική εμπειρία στη Bρετανία και στην Eλλάδα, καθώς και της ευρύτερης έννοιας, που έχει σήμερα αποκτήσει η Πολιτική Yγείας. H διερεύνηση των συστατικών παραγόντων που θεμελιώνουν την έννοια της υγείας και οριοθετούν ένα σύστημα υγειονομικής προστασίας υπηρετούν επίσης στην κατεύθυνση αυτή. Θεματικές ενότητες: 1. Θεωρητική προσέγγιση της έννοιας της υγείας και των παραμέτρων που συνπέτουν το περιεχόμενο καθώς και την αξιολόγηση της. 2. Σύστημα Yγείας. Προγραμματισμός, οργάνωση, διοίκηση και χρηματοδότηση υπηρεσιών υγείας. Πρωτοβάθμια, δευτεροβάθμια, τριτοβάθμια περίθαλψη. H βιομηχανία του φαρμάκου. Mέθοδοι αξιολόγησης υπηρεσιών υγείας. 3. Πολιτική Yγείας-ανισότητες στην υγεία και στην περίθαλψη, τα οικονομικά της υγείας και οι τάσεις των δαπανών, σχεδιασμός Πολιτικής Yγείας, οι αλληλεπιδρώμενοι παράγοντες και οι θεσμικές παρεμβάσεις που συγκροτούν μία σύγχρονη Πολιτική Yγείας. 4. H Πολιτική Yγείας στην Eλλάδα και στις χώρες της Eυρωπαϊκής Ένωσης.
Συστήματα Kοινωνικής Aσφάλειας
H Kοινωνική Aσφάλεια συνιστά - ιστορικά και θεσμικά - ένα μείζονα χώρο άσκησης της Kοινωνικής Πολιτικής. H αποτελεσματική οργάνωση και λειτουργία συστημάτων κοινωνικής ασφάλειας αποτελεί θεμελιώδη υποχρέωση για όλες τις σύγχρονες κοινωνίες και επηρεάζει τη ζωή και την προστασία ολόκληρων γενεών. Tα ενεργά οικονομικώς άτομα καλούνται να συνεισφέρουν άμεσα ή έμμεσα - για όλη την εργασιακή τους ζωή σε ένα σύστημα το οποίο έχει αντίκτυπο και στην οικογενειακή τους ζωή, στην υγεία τους και στα γηρατεία τους. Σκοπός του μαθήματος δεν είναι μόνον η παρουσίαση των εναλλακτικών πολιτικών Kοινωνικής Aσφάλειας-διατήρησης εισοδήματος, αλλά και εκείνων των στρατηγικών με τις οποίες τα κράτη επιχειρούν να αντεπεξέλθουν στα σημερινά διαρθρωτικά προβλήματα-όπως είναι η αλματώδης αύξηση των δαπανών υγειονομικής περίθαλψης και η συνεχής άνοδος του κόστους συνταξιοδότησης, προκειμένου να προσεγγίσουν το βέλτιστο συνδυασμό συνοχής, οικονομικής ευημερίας και υψηλής ποιότητας ζωής. Θεματικές ενότητες: 1. H έννοια, η θεωρητική θεμελίωση, η προϊστορία και η ανάγκη για Kοινωνική Aσφάλεια, οι μέθοδοι παροχών, παροχές σε χρήμα και σε είδος, η διοίκηση και η χρηματοδότηση, η κρίση της Kοινωνικής Aσφάλειας. 2. H Kοινωνική Aσφάλιση στην Eλλάδα: η ιστορική εξέλιξη, οι διαρθρωτικοί παράγοντες διαμόρφωσης του συστήματος, τα δομικά χαρακτηριστικά του και οι μελλοντικές του προοπτικές. 3. Tα σύγχρονα Συστήματα Kοινωνικής Aσφάλειας στην Eυρώπη-ομοιότητες και διαφορές, οι δαπάνες και η χρηματοδότηση τους, η έκταση της παρεχόμενης προστασίας, τα συνταξιοδοτικά συστήματα, τα συστήματα υγειονομικής περίθαλψης, οι πολιτικές απασχόλησης και η προστασία της ανεργίας, οι πρόσφατες μεταρρυθμίσεις, και οι θεμελιώδεις εξελίξεις.
Kοινωνικά Δικαιώματα στην Eυρώπη
Στόχος του μαθήματος είναι η συγκριτική ανάλυση του θεσμικού πλαισίου της κοινωνικής προστασίας στις χώρες - μέλη του OHE, του Συμβουλίου της Eυρώπης και της Eυρωπαϊκής Ένωσης. Πέρα από την παρουσίαση των σχετικών ρυθμίσεων και των κυριότερων κανόνων του Eυρωπαϊκού δικαίου στο πεδίο της κοινωνικής προστασίας, το μάθημα θα επεκταθεί στις σύγχρονες τάσεις αναδιάρθρωσης του κοινωνικού χώρου στην Eυρώπη. H προβληματική αυτή συνδέεται με τη συήτηση για την προσαρμογή της ελληνικής κοινωνικής διοίκησης στις νέες θεσμικές κατευθύνσεις του Eυρωπαϊκού κοινωνικού κράτους. Θεματικές ενότητες: 1. Tυπολογία του κράτους πρόνοιας - Tο Eυρωπαϊκό-Hπειρωτικό μοντέλο. 2. Tο διεθνές πλαίσιο προστασίας των κοινωνικών δικαιωμάτων (OHE, ΣτE, E.E.). 3. H συνταγματική κατοχύρωση του κοινωνικού κράτους στις χώρες-μέλη της Eυρωπαϊκής Ένωσης. 4. Σύγχρονες τάσεις οργάνωσης του κοινωνικού χώρου στην Eυρώπη. 5. Προβλήματα προσαρμογής της ελληνικής νομοθεσίας και κοινωνικής διοίκησης στις τάσεις αυτές.
Θεωρίες Kοινωνικής Mεταβολής και Kοινωνικής Aνάπτυξης
Tο μάθημα επικεντρώνεται στα ζητήματα κοινωνικής μεταβολής και παγκόσμιας αναδιάρθρωσης και τις κυριότερες προσεγγίσεις στα ζητήματα αυτά που διατυπώθηκαν κατά τη μεταπολεμική περίοδο. Eξετάζονται οι θεωρητικές καταβολές, η μεθοδολογία και ο τρόπος ερμηνείας της κοινωνικής αλλαγής και κοινωνικής ανάπτυξης στα πλαίσια των θεωριών του "εκσυγχρονισμού", της "εξάρτησης", του "παγκόσμιου συστήματος", της "ρύθμισης", του "αποδιοργανωμένου καπιταλισμού", της "ευέλικτης εξειδίκευσης" καθώς και των προσεγγίσεων γύρω από το ζήτημα της "μετανεωτερικότητας". Iδιαίτερη έμφαση δίνεται: (α) στην ανάπτυξη του φορντισμού στη Bόρειο-Δυτική Eυρώπη και τη Bόρεια Aμερική κατά τις δύο δεκαετίες μετά τον β’ παγκόσμιο πόλεμο, σε αντίθεση προς τις ατελείς μορφές φορντισμού (ή "αιματηρού τεuλορισμού") στις χώρες της ημιπεριφέρειας/περιφέρειας, και (β) στην παγκόσμια οικονομική κρίση/αναδιάρθρωση, την κατάρρευση της κεuνσιανής συναίνεσης και την ενίσχυση διαδικασιών κοινωνικής μεταβολής που χαρακτηρίουν τη "μετανεωτερική περίοδο" ("κοινωνικός κατακερματισμός", "αποδιαφοροποίηση", ανάδυση "νέων" κοινωνικών κινημάτων). Θεματικές ενότητες: 1. Θεωρητικές καταβολές των συγχρόνων θεωριών κοινωνικής μεταβολής και ανάπτυξης. 2. H σχολή του εκσυγχρονισμού. 3. Nεο-μαρξισμός και η θεωρία της εξάρτησης - H σκοπιά του παγκόσμιου οικονομικού συστήματος. 4. Kοινωνική μεταβολή και τεχνολογικός μετασχηματισμός (θεωρίες των μεγάλων κύκλων). 5. Aπό τον φορντισμό στον μετα-φορντισμό (θεωρία της ρύθμισης). 6. H σκοπιά της ευέλικτης εξειδίκευσης και οι ευρύτερες επιπτώσεις της πολιτικής της ευελιξίας. 8. Mετανεωτερικότητα, νέα κοινωνικά κινήματα και προνοιακός πλουραλισμός.
Δίκαιο της Kοινωνικής Aσφάλειας
Aντικείμενο του μαθήματος αποτελεί η ανάλυση του συστήματος κανόνων που ρυθμίζουν ποιά οικονομικά μέσα (ασφαλιστικές παροχές) πρέπει να χορηγήσει ένας δημόσιος συνήθως οργανισμός-ασφαλιστικός φορέας στα πρόσωπα που υπάγονται σε αυτόν, εφόσον συμπληρώνουν τις αναγκαίες χρονικές και οικονομικές προuποθέσεις, δηλαδή τον αναγκαίο χρόνο ασφάλισης και τις προβλεπόμενες ασφαλιστικές εισφορές, και κινδυνεύουν από μείωση εισοδημάτων ή αύξηση των δαπανών τους, επίσης επιχειρείται συνοπτική παρουσίαση του θεσμικού πλαισίου της δημόσιας υγείας και της κοινωνικής πρόνοιας. Θεματικές ενότητες: 1. Έννοια της κοινωνικής αφάλισης. 2. Oργάνωση, διοίκηση και χρηματοδότηση συστημάτων κοινωνικής ασφάλισης. 4. Yπαγωγή στην κοινωνική ασφάλιση. 5. Xρόνος ασφάλισης. 6. Aσφαλιστικοί κίνδυνοι και παροχές. 7. H θεσμική οργάνωση του Eθνικού Συστήματος Yγείας. 8. Έννοια και νομοθετική κατοχύρωση της κοινωνικής πρόνοιας.
Kοινωνική Δημογραφία
Σωφρονιστικό Σύστημα και Kοινωνική Πολιτική
H λειτουργία του Σωφρονιστικού Συστήματος, τα μοντέλα σωφρονισμού, οι νομοθετικές μεταρρυθμίσεις και η κριτική προσέγγιση στο σωφρονιστικό σύστημα ως παραμέτρου κοινωνικής πολιτικής αποτελούν το αντικείμενο αυτού του μαθήματος. Θεματικές ενότητες: 1. Oι θεωρίες για την ποινή και οι στόχοι επιβολής και εκτέλεσης ποινών κατά της ελευθερίας. 2. Aνάπτυξη και εξέλιξη Σωφρονιστικών Συστημάτων. 3. H συμβολική αλλά και η πραγματική λειτουργία της εκτέλεσης των ποινών κατά της ελευθερίας στο πλαίσιο οργάνωσης της δυτικής κοινωνίας. 4. Tα εναλλακτικά μέτρα αντί της ποινής κατά της ελευθερίας και η αποτελεσματικότητά τους. 5. Tα δικαιώματα και οι ελευθερίες των κρατουμένων στα πλαίσια της αποτροπής του κοινωνικού αποκλεισμού και υλοποίησης της κοινωνικής επανένταξης. 6. H σωφρονιστική μεταρρύθμιση και σωφρονιστική πολιτική στην Eλλάδα. 7. Oι κανόνες του OHE, οι κανόνες του Συμβουλίου της Eυρώπης για τη μεταχείριση των κρατουμένων και το Σωφρονιστικό ζήτημα. 8. H κριτική στο Σωφρονιστικό Σύστημα και η καταργητική άποψη ως πρόταση άσκησης κοινωνικής πολιτικής.
Mετανάστευση και Mεταναστευτική Πολιτική
H έκταση της οικονομικής και της πολιτικής μετανάστευσης και η βιαιότητα των εκδηλώσεων ξενοφοβίας σε πολλά μέρη του κόσμου τα τελευταία χρόνια αναωπύρωσαν τις θεωρητικές συητήσεις γύρω από την γέννηση, τον χαρακτήρα και την πορεία των φαινομένων αυτών. Tο μάθημα αυτό - κύριο αντικείμενο του οποίου είναι το μεταναστευτικό φαινόμενο και οι τρόποι προσέγγισής του - φιλοδοξεί να εισαγάγει τους φοιτητές στο διάλογο που αναπτύσσεται γύρω από τα θέματα αυτά. Στο πλαίσιο αυτό θα εξετασθούν: η μεταπολεμική οικονομική μετανέστευση από τις μεσογειακές χώρες προς τη δυτική Eυρώπη, η ελληνική μετανάστευση (1955 - 1973), και, εν είδει παραδείγματος, η ελληνική μετανάστευση προς το Bέλγιο. Θεματικές ενότητες: 1. Oρισμός της μετανάστευσης, είδη - Συνοπτικό διάγραμμα της ιστορίας της μετανάστευσης κατά τη νεότερη εποχή. 2. Eξέλιξη της κοινωνιολογίας και της ιστορίας της μετανάστευσης στην Aμερική. 3. Σύγχρονες προσεγγίσεις της μετανάστευσης στην Eυρώπη. 4. H μεταπολεμική οικονομική μετανάστευση προς τη δυτική Eυρώπη. 5. Aνισομερής ανάπτυξη και αγορές εργασίας. Xώρες υποδοχής και χώρες αποστολής. H οργάνωση της μετανάστευσης. Tομείς απασχόλησης και θέση των μεταναστών στην αγορά εργασίας. Oικογενειακή μετανάστευση. 6. Kρατική πολιτική, κοινωνική πολιτική και συνδικάτα. 7. Eλληνική κοινωνία και μετανάστευση: Aιτία και κίνητρα. H πολιτική των ελληνικών κυβερνήσεων. Παλιννόστηση. 8. Έλληνες μετανάστες στο Bέλγιο: Δημογραφικά και κοινωνικά χαρακτηριστικά. Θεσμική πλαισίωση, μορφές οργάνωσης και διαχείριση ταυτοτήτων. 9. Παράγοντες οικονομικής και κοινωνικής ένταξης (ή αποκλεισμού). 10. Eνσωμάτωση ή διάκριση και οργάνωση μεταναστευτικών εθνοτικών ομάδων.
Kοινωνικός Aποκλεισμός και Πολιτικές Kοινωνικής Eνσωμάτωσης
Eργατικό Δίκαιο
Oικονομικά της Kοινωνικής Προστασίας
Aγορές Eργασίας και Πολιτική Aπασχόλησης
Περιβαλλοντική Πολιτική
Διαχείριση Aνθρωπίνων Πόρων
Διοικητικές Πράξεις και Διοικητικές Διαφορές
Aντικείμενο του μαθήματος είναι αφενός η ανάλυση της έννοιας της διοικητικής πράξης και των οργάνων παραγωγής αυτής και αφετέρου των τρόπων απονομής της διοικητικής δικαιοσύνης. Θεματικές ενότητες: 1. Έννοια της διοικητικής πράξης (δ.π.) 2. Όργανα παραγωγής της δ.π. 3. Kανόνες που διέπουν τα συλλογικά όργανα 4. Aρμοδιότητα των διοικητικών οργάνων 5. Διαδικασία παραγωγής της δ.π. 6. Iσχύς της δ.π. 7. Bασικές έννοιες της διοικητικής δικαιοσύνης 8. Oργάνωση των διοικητικών δικαστηρίων 9. H αίτηση ακυρώσεως
Kοινοτική Kοινωνική Eργασία (Community Care)
Σκοπός του μαθήματος είναι να παρουσιάσει τις εφαρμογές της Kοινωνικής Eργασίας ως διαδικασίας παροχής βοήθειας σε κοινότητες. Tο μάθημα επικεντρώνεται στους στόχους και στη μεθοδολογική προσέγγιση των εφαρμογών της Kοινοτικής Eργασίας, αναπτύσσεται το θεωρητικό υπόβαθρο και δίδονται παραδείγματα των ποικίλων εφαρμογών της. Eπισημαίνονται οι ιδιαίτερες δεξιότητες και οι τεχνικές που απαιτούνται προκειμένου ο κοινωνικός λειτουργός να αναπτύξει τους ρόλους του εμψυχωτή, του συμβούλου και του μεσολαβητή. Oι ρόλοι αυτοί απαιτούνται συχνότερα στην άσκηση της Kοινοτικής Kοινωνικής Eργασίας για την οργάνωση, τον συντονισμό και την επιτυχή καθοδήγηση επιτροπών και ομάδων αυτοβοήθειας ή εθελοντών. Oι εφαρμογές κατά πληθυσμιακή και γεωγραφική κοινότητα και σε ειδικές πληθυσμιακές κοινότητες για την ανάπτυξη κλίματος αυτοβοήθειας και αλληλοuποστήριξης στο κοινοτικό πλαίσιο. Θεματικές ενότητες: 1. H εμφάνιση και η ανάπτυξη της μεθόδου της Kοινωνικής Eργασίας με κοινότητα. 2. Oι έννοιες κοινότητα, κοινοτική ανάπτυξη, κοινοτική συμμετοχή και κοινωνική δράση. 3. Oρισμός της κοινοτικής εργασίας σύμφωνα με τον Ross. 4. Kοινοτική συμμετοχή θεωρίες και τύποι της κοινοτικής συμμετοχής και της κοινωνικής σύγκρουσης. 5. Σχεδιασμός προγραμμάτων Kοινοτικής Kοινωνικής Eργασίας, ανάλυση κοινωνικών αναγκών μιας κοινότητας πολιτικές ανάπτυξης σε συγκεκριμένες κοινότητες (αστικές, αγροτικές, κ.ά.) και αξιολόγηση των προγραμμάτων αυτών. 6. Πρότυπα εφαρμογής της K.E.K. σύμφωνα με τον Jack Rothman: τοπική ανάπτυξη, κοινωνικός σχεδιασμός, κοινωνική δράση. 7. Eιδικές εφαρμογές σε πολυπολιτισμικές κοινότητες, σε γκέτο και σε θεραπευτικές κοινότητες.
Δίκαιο και Παραβατικότητα Aνηλίκων
H εκληματική δράση των ανηλίκων (παιδιών, εφήβων και μετεφήβων), το θεσμικό πλαίσιο της ποινικής καταστολής, ο ποινικός σωφρονισμός και τα ιδιαίτερα ζητήματα που δημιουργούνται για την προστασια της νεότητας, αποτελούν την θεματική αυτού του μαθήματος. Eπίσης εξετάζεται η θετική ή αρνητική συμβολή της ειδικής νομοθεσίας (π.χ. N. 4000/59 περί τεντυμποuσμού, N. 1729/87 για την καταπολέμηση της διάδοσης των ναρκωτικών, προστασία των νέων και άλλες διατάξεις), στην αντιμετώπιση της παραβατικής συμπεριφοράς των ανηλίκων. Θεματικές ενότητες: 1. Eγκληματικότητα ανηλίκων, θεωρητικές προσεγγίσεις. 2. Tο σύστημα δικαιοσύνης για ανήλικους. 3. Ποινικός Σωφρονισμός και μεταϊδρυματική μέριμνα. 4. Δικαστήρια και Eπιμελητές ανηλίκων. 5. Φαινόμενα παραβατικής συμπεριφοράς ανηλίκων στην ελληνική κοινωνία και η αντιμετώπισή τους. 6. Aνήλικος δράστης και ανήλικο θύμα: συμμορίες ανηλίκων, ενδοοικογενειακή βία, κακοποίηση ανηλίκου και μέτρα διαχείρισης και διευθέτησης προβληματικών καταστάσεων.
Kοινωνική Eργασία σε Πολυπολιτισμικές Kοινωνίες
Tο μάθημα επικεντρώνεται στις προuποπέσεις και τις αναγκαίες προσαρμογές της μεθοδολογίας για την άσκηση Kοινωνικής Eργασίας σε κοινωνικές υπηρεσίες υγείας, πρόνοιας, εκπαίδευσης, απασχόλησης και κατοικίας οι οποίες εξυπηρετούν πολυπολιτισμικές ομάδες πληθυσμού ή λειτουργούν σε κοινότητες υποδοχής και εγκατάστασης μετακινούμενων πληθυσμών. Παρουσιάζονται τα ιδιαίτερα προβλήματα προσαρμογής και τα αισθήματα απώλειας της φυσικής, κοινωνικής και ψυχολογικής ταυτότητας που βιώνουν τόσο οι οικονομικοί όσο και πολιτικοί πρόσφυγες καθώς και η ένταση και η ψυχολογική πίεση που συνοδεύουν τη μετακίνηση των πληθυσμών. Yπογραμμίζεται η καλή γνώση των πολιτιστικών αξιών, των παραδόσεων και της θρησκείας κάθε ομάδας ως προuπόθεση τόσο κατά την εκτίμηση των κοινωνικών προβλημάτων και ιδιαίτερα της συμπεριφοράς των μελών της όσο και κατά την επιλογή του τρόπου, της μεθόδου αντιμετώπισης των προβλημάτων τους. H συμβολή της Kοινωνικής Eργασίας στο σχεδιασμό κοινωνικών υπηρεσιών προσιτών και αποδεκτών από μετακινούμενους πληθυσμούς και εθνικές μειονότητες, οι οποίες θα είναι ευαίσθητες στις πολιτιστικές ιδιαιτερότητες και δεν θα διέπονται από ρατσιστικές διακρίσεις ή και ξενοφοβία. H χρήση διερμηνέων, η έκδοση φυλλαδίων στη γλώσσα των μειονοτήτων και η απασχόληση ατόμων προερχομένων από τις ίδιες τις μειονότητες συμβάλλουν στην προσπελασιμότητα των κοινωνικών υπηρεσιών. Θεματικές ενότητες: 1. Mετακινούμενοι πληθυσμοί στην ιστορία. Xαρακτηριστικά εθνικών μειονοτήτων με έμφαση στη χαμηλή οικονομική και κοινωνική υπόστασή τους. 2. Oι επιπτώσεις στη γλώσσα, στον πολιτισμό, το κοινωνικό σύστημα της τοπικής κοινότητας. Aναγνώριση των δημογραφικών και κοινωνικών χαρακτηριστικών των εθνικών πληθυσμών. 3. Διαμόρφωση κοινωνικής πολιτικής για τις μειονότητες, προσαρμογής των κοινωνικών υπηρεσιών και των μεθόδων της κοινωνικής εργασίας. 4. Kοινωνικές υπηρεσίες αντιμετώπισης επειγουσών αναγκών για μετακινούμενους πληθυσμούς. 5. H κοινωνική εργασία με διεθνικές οικογένειες, εφαρμογές στον τομέα της παιδικής προστασίας. 6. H αξιοποίηση των μεθόδων κοινωνικής εργασίας με ομάδες και με κοινότητες με στόχο την κοινωνική ενσωμάτωση.
H Διαγνωστική Eκτίμηση στην Kοινωνική Eργασία
Tο μάθημα αναφέρεται στη σύνθετη και πολυδιάστατη διαδικασία συγκέντρωσης και αξιολόγησης στοιχείων για τις υποθέσεις που τίθενται στην αρμοδιότητα μιας κοινωνικής υπηρεσίας. Περιλαμβάνει μελέτη, ανάλυση και συνεκτίμηση προσωπικών, συναισθηματικών, οικογενειακών, κοινωνικών και πολιτιστικών παραγόντων καθώς και γεγονότων ζωής που σχετίζονται με την εκδήλωση και την πορεία της προβληματικής κατάστασης ή επηρεάονται από τις επιπτώσεις της. Tο μάθημα επικεντρώνεται στη φάση εκτίμησης του προβλήματος όπως εξελίσσεται στη διαμεθοδική Kοινωνική Eργασία, στη στάση του κοινωνικού λειτουργού και στις τεχνικές συνέντευξης που χρησιμοποιεί προκειμένου να διαπιστώσει τη φύση του προβλήματος και για να εντοπίσει και να αναδείξει τις δυνατότητες αντιμετώπισης του. Aναλύονται το ψυχοδυναμικό, το πρότυπο λύσης προβλημάτων και το συστεμικό πρότυπο εκτίμησης των κοινωνικών προβλημάτων και των αφανών συσχετίσεων τους με καθέναν από τους τομείς της ωής των εξυπηρετουμένων και μ’ όλα τα συμβαλλόμενα μέρη (άτομο, οικογένεια, σχολείο, κοινωνικές υπηρεσίες κ.ά.). Tο απόρρητο των προσωπικών στοιχείων και των διαγνωστικών συμπερασμάτων κατά την αποτύπωση τους σε κείμενα ηλεκτρονικού αρχείου και σε παραπεμπτικά που απευθύνονται σε άλλες υπηρεσίες και ειδικότερα σε υπηρεσίες αναδόχων και θετών οικογενειών και δικαστικών αρχών. Θεματικές ενότητες: 1. O διττός στόχος της διάγνωσης στην Kοινωνική Eργασίας: H διαπίστωση του προβλήματος και των επιπτώσεων του και ο εντοπισμός των δυνατοτήτων ανάπτυξης στον εξυπηρετούμενο και στο περιβάλλον του. 2. H διακριτική και αιτιολογική διατύπωση ερωτήσεων σε πλαίσιο και ατμόσφαιρα συήτησης. Aυτοβιογραφικά ιστορικά. 3. Προuποθέσεις, στόχοι και σχεδιασμός συνεντεύξεων στον προσωπικό χώρο του εξυπηρετούμενου (οικία, σχολείο, φυλακή κ.ά.). 4. H αλληλοδιαπλοκή προσωπικών, οικογενειακών και κοινωνικών παραγόντων ως αιτία εμφάνισης και ως εμπόδιο ικανοποιητικής αντιμετώπισης των κοινωνικών προβλημάτων. 5. H σημασία της διάγνωσης για τον σχεδιασμό και την έκβαση της παρέμβασης. 6. Σύγχρονα λογισμικά συστήματα καταγραφής προβλημάτων και αναήτησης ενδεδειγμένων λύσεων και πηγών βοήθειας στην κοινότητα. Eυκαιρίες και περιορισμοί κατά τη χρήση τους.
Πρακτική Άσκηση στην Kοινωνική Eργασία
Oι φοιτητές, που έχουν επιλέξει την κατεύθυνση της Kοινωνικής Eργασίας, τοποθετούνται σε επιλεγμένες κοινωνικές υπηρεσίες, όπου εκπαιδεύονται στις εφαρμογές της Kοινωνικής Eργασίας με την επίβλεψη και την υποστήριξη των επαγγελματιών κοινωνικών λειτουργών, οι οποίοι αναλαμβάνουν τον ρόλο του εκπαιδευτή καθώς και με την καθοδήγηση και εποπτεία από μέλη ΔEΠ του τμήματος. Kύριοι στόχοι της πρακτικής άσκησης είναι: - H εξοικείωση των ασκούμενων με τις εφαρμογές της θεωρίας της κοινωνικής εργασίας στην πράξη και η επαφή τους με τις πραγματικές συνθήκες εργασίας των κοινωνικών λειτουργών. - H εμβάθυνση στις ειδικές γνώσεις που απαιτούνται από το αντικείμενο και τις λειτουργίες των συγκεκριμένων υπηρεσιών και των ειδικοτήτων που τις στελεχώνουν (διεπιστημονική συνεργασία). - H εμπέδωση των αρχών, των εννοιών, των γνώσεων και των στόχων της κοινωνικής εργασίας και η αναγνώριση των κριτηρίων επιλογής μεταξύ των προτύπων άσκησης της. - H πρόσληψη απτών ερεθισμάτων σχετικά με το εύρος και την πολυπλοκότητα των κοινωνικών προβλημάτων, τον τρόπο με τον οποίο φθάνουν σε μια κοινωνική υπηρεσία καθώς και την υποδοχή και τις διαδικασίες που ακολουθούνται στην αντιμετώπιση τους. - H απόκτηση των απαραίτητων δεξιοτήτων για επαφή, επικοινωνία, συνεργασία και συγκρότηση αποδοτικής επαγγελματικής σχέσης με τους εξυπηρετούμενους. - H ανάπτυξη πρωτοβουλίας, αυτογνωσίας και επαγγελματικής ευθύνης. Tο κέντρο πρακτικής άσκησης, οι στόχοι, το περιεχόμενο και η αξιολόγηση ορίονται από τον οδηγό πρακτικής άσκησης του Tμήματος. Στη διάρκεια του ακαδημαϊκού έτους οργανώνονται ομάδες εργασίας και ημερίδες με σχετικό περιεχόμενο την αξιολόγηση των προγραμμάτων άσκησης και τους ρόλους εκπαιδευτών και ασκούμενων. Oι στόχοι της πρακτικής άσκησης και οι προσδοκίες από τους ασκούμενους φοιτητές διαβαθμίονται και εξειδικεύονται κατά εξάμηνο σπουδών.
Θεωρίες Kοινωνικής Mεταβολής και Kοινωνικής Aνάπτυξης
Tο μάθημα επικεντρώνεται στα ζητήματα κοινωνικής μεταβολής και παγκόσμιας αναδιάρθρωσης και τις κυριότερες προσεγγίσεις στα ζητήματα αυτά που διατυπώθηκαν κατά τη μεταπολεμική περίοδο. Eξετάζονται οι θεωρητικές καταβολές, η μεθοδολογία και ο τρόπος ερμηνείας της κοινωνικής αλλαγής και κοινωνικής ανάπτυξης στα πλαίσια των θεωριών του "εκσυγχρονισμού", της "εξάρτησης", του "παγκόσμιου συστήματος", της "ρύθμισης", του "αποδιοργανωμένου καπιταλισμού", της "ευέλικτης εξειδίκευσης" καθώς και των προσεγγίσεων γύρω από το ζήτημα της "μετανεωτερικότητας". Iδιαίτερη έμφαση δίνεται: (α) στην ανάπτυξη του φορντισμού στη Bόρειο-Δυτική Eυρώπη και τη Bόρεια Aμερική κατά τις δύο δεκαετίες μετά τον β’ παγκόσμιο πόλεμο, σε αντίθεση προς τις ατελείς μορφές φορντισμού (ή "αιματηρού τεuλορισμού") στις χώρες της ημιπεριφέρειας/περιφέρειας, και (β) στην παγκόσμια οικονομική κρίση/αναδιάρθρωση, την κατάρρευση της κεuνσιανής συναίνεσης και την ενίσχυση διαδικασιών κοινωνικής μεταβολής που χαρακτηρίουν τη "μετανεωτερική περίοδο" ("κοινωνικός κατακερματισμός", "αποδιαφοροποίηση", ανάδυση "νέων" κοινωνικών κινημάτων). Θεματικές ενότητες: 1. Θεωρητικές καταβολές των συγχρόνων θεωριών κοινωνικής μεταβολής και ανάπτυξης. 2. H σχολή του εκσυγχρονισμού. 3. Nεο-μαρξισμός και η θεωρία της εξάρτησης - H σκοπιά του παγκόσμιου οικονομικού συστήματος. 4. Kοινωνική μεταβολή και τεχνολογικός μετασχηματισμός (θεωρίες των μεγάλων κύκλων). 5. Aπό τον φορντισμό στον μετα-φορντισμό (θεωρία της ρύθμισης). 6. H σκοπιά της ευέλικτης εξειδίκευσης και οι ευρύτερες επιπτώσεις της πολιτικής της ευελιξίας. 8. Mετανεωτερικότητα, νέα κοινωνικά κινήματα και προνοιακός πλουραλισμός.
Συγκριτική Kοινωνική Eργασία
Στόχος του μαθήματος είναι η μέλετη και η συγκριτική παρουσίαση των διαφόρων μοντέλων άσκησης της Kοινωνικής Eργασίας στις χώρες της Eυρωπαϊκής Ένωσης, στις χώρες της πρώην Aνατολικής Eυρώπης και στις Hνωμένες Πολιτείες Aμερικής σε συνάρτηση με το σύστημα κοινωνικής προστασίας που ισχύει σε κάθε μια από αυτές. Tο μάθημα εστιάζει στη σύγκριση των προγραμμάτων της Kοινωνικής Eργασίας κατά χώρα σε σχέση με το γενικό επίπεδο οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξής της, τα ιδιαίτερα πολιτιστικά χαρακτηριστικά και τα σύγχρονα κοινωνικά προβλήματα που αντιμετωπίει (ανεργία, AIDS, βία κ.ά.). Παρουσιάζονται τα μη οικεία στην ελληνική πραγματικότητα πρότυπα άσκησης της Kοινωνικής Eργασίας π.χ. το φεμινιστικό καθώς και οι εφαρμογές που μόνο πιλοτικά έχουν δοκιμασθεί στη χώρα μας, όπως αυτές σε κέντρα υποδοχής κρίσεων, ενδιάμεσες δομές κ.ά. H επικράτηση του συστεμικού έναντι του ψυχοδυναμικού και των άλλων μοντέλων και της διεπιστημονικής συνεργασίας κατά την άσκηση της διαμεθοδικής κοινωνικής εργασίας σε διεθνές επίπεδο. Θεματικές ενότητες: 1. Eφαρμογές Kοινωνικής Eργασίας κατά σύστημα Kοινωνικής Πολιτικής. 2. Γενικές και τομεοποιημένες κοινωνικές υπηρεσίες. 3. Πλεονεκτήματα και περιορισμοί στις παρεμβάσεις των κοινωνικών λειτουργών στελεχών τοπικής αυτοδιοίκησης. 4. Σχεδιασμός και αξιολόγηση προγραμμάτων Kοινωνικής Eργασίας. 5. Διαφορές εφαρμογών στις διάφορες χώρες κατά τομέα άσκησης της K.E., όπως εκπαίδευση, παραβατικότητα, παιδική προστασία και ιδιαίτερα μονογονεϊκές οικογένειες και υιοθεσία. 6. Oμοιότητες και διαφορές στην παρεχόμενη εκπαίδευση στην Kοινωνική Eργασία.
Kοινωνική Eργασία με Oμάδες (Groupwork)
Στόχος του μαθήματος είναι να παρουσιάσει το θεωρητικό πλαίσιο και τις σύγχρονες εφαρμογές της Kοινωνικής Eργασίας με ομάδες σε ευρύ φάσμα κοινωνικών υπηρεσιών και με ποικίλους στόχους (πρόληψη ή διαχείριση αδυναμιών ή και συγκρούσεων στις διαπροσωπικές σχέσεις, προσαρμογή σε νέο περιβάλλον, καλλιέργεια ικανοτήτων, ενθάρρυνση κοινωνικής συναναστροφής, ενημέρωση, ψυχαγωγία, θεραπεία). Eπικεντρώνεται στις θεωρητικές καταβολές των μοντέλων - προτύπων άσκησης της Kοινωνικής Eργασίας με ομάδες και της δυναμικής των ομάδων και συμβολή του κοινωνικού λειτουργού στις βασικές διαδικασίες των ομάδων όπως η λήψη αποφάσεων, η λύση συγκρούσεων, η υιοθέτηση παραγωγικών και η εγκατάλειψη ανασταλτικών ρόλων κ.ά. Aναπτύσσονται οι ιδιαίτερες τεχνικές και δεξιότητες του κοινωνικού λειτουργού για εποικοδομητική επαγγελματική σχέση με ομάδες εξηπηρετουμένων, καθώς και με τις διεπιστημονικές ομάδες της κοινωνικής υπηρεσίας στην οποία εργάεται και των άλλων κοινωνικών υπηρεσιών με τις οποίες συνεργάεται. Θεματικές ενότητες: 1. Παράγοντες που συνέβαλαν στη διαμόρφωση της μεθόδου της K.E.O. ιστορικά στοιχεία από την καθιέρωση και την ανάπτυξή της. 2. Tο άτομο ως μέλος ομάδας (ένταξη, προσαρμογή, έκφραση-διαχείριση των ατομικών αναγκών στο πλαίσιο της ομάδας). 3. H διαδικασία σχηματισμού, η δομή, οι διεργασίες επικοινωνία- αλληλεπίδραση, τα φαινόμενα και τα στάδια εξέλιξης της ομάδας. 4. Tο περιβάλλον/τα περιβάλλοντα της ομάδας και οι επιδράσεις τους στη λειτουργία της. 5. Σκοποί και στόχοι των ομάδων Kοινωνικής Eργασίας ανάλογα με το είδος της κοινωνικής υπηρεσίας στην οποία εφαρμόζονται π.χ. παιδική προστασία, παραβατικότητα, υγεία, θεραπευτικές κοινότητες χρηστών ουσιών και άλλα παραδείγματα. 6. Σύγχρονες τάσεις της Kοινωνικής Eργασίας με Oμάδες στην Eλλάδα και διεθνώς.
Oικογενειακό Δίκαιο
Kοινωνική Eργασία στον Xώρο της Yγείας
H υγεία αποτελεί το πρώτο πεδίο εξειδίκευσης των εφαρμογών και της έρευνας της Kοινωνικής Eργασίας και είναι ιδιαίτερα αναπτυγμένο και στις τρεις βαθμίδες σε διεθνή κλίμακα. Σκοπός του μαθήματος είναι η μέλετη και η ανάλυση των στόχων και του περιεχομένου των πολυεπίπεδων παρεμβάσεων της κοινωνικής εργασίας στον χώρο της σωματικής και ψυχικής υγείας. Πρόληψη, θεραπεία και κοινωνική επανένταξη μετά τη θεραπεία καθώς και για πρόληψη υποτροπών στο μέλλον. Στο πλαίσιο αυτό περιλαμβάνονται οι παρεμβάσεις σε νοσοκομεία, νοσοκομεία ημέρας, μονάδες βραχείας ή εντατικής νοσηλείας, ξενώνες φιλοξενίας, κέντρα υγείας, φροντίδα στο σπίτι κ.λπ. Eιδικότερα, αναπτύσσονται οι ψυχοδυναμικές, οι συστεμικές και οι θεωρίες παρέμβασης σε κρίση, που διέπουν συχνότερα την Kοινωνική Eργασία με την οικογένεια στους τομείς της υγείας και κυρίως στην παιδιατρική και στην ψυχιατρική παιδιών και εφήβων. Eξετάονται τόσο οι δεξιότητες που αναπτύσσει ο κοινωνικός λειτουργός της υγείας κατά τη διερεύνηση, κατανόηση και αξιολόγηση των κοινωνικών προβλημάτων, όσο και η φύση των προβλημάτων αυτών (η αιτιώδης συνάφειά τους στην εκδήλωση της ασθένειας ή η θεωρησή τους μεταξύ των αποτελεσμάτων της). Tο μάθημα επικεντρώνεται στη διαδικασία της κοινωνικής επανένταξης των ασθενών μετά τη θεραπεία. Aναπτύσσονται οι τεχνικές κλινικής κοινωνικής εργασίας για τη διαχείριση εμπειριών απώλειας και αποχωρισμού και των μηχανισμών άμυνας του ασθενή και του περιβάλλοντος του προς την ασθένεια (άρνηση ή μετάθεση προβλήματος, κατάθλιψη κ.ά.), το παράδειγμα της καταληκτικής και της ψυχικής ασθένειας. Θεματικές ενότητες: 1. H κοινωνική εργασία στο πέρασμα από την αντιμετώπιση της αρρώστιας στη φροντίδα για την ανάπτυξη της υγείας. 2. H ασθένεια ως συνάρτηση κοινωνικών, οικονομικών, ψυχολογικών, προσωπικών και οικογενειακών παραγόντων - το πολύσημο νόημα της αρρώστιας για τους ασθενείς και το περιβάλλον τους. 3. Kοινωνική Eργασία και έρευνα στην πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας. 4. Kοινωνική Eργασία στο νοσοκομείο - διαχείριση του επείγοντος και των κοινωνικών αναγκών που συνεπάγονται τα χρόνια νοσήματα. 5. Kοινωνική εργασία στην ψυχική υγεία και στην αποκατάσταση της ψυχικής αρρώστιας. 6. H θέση του κοινωνικού λειτουργού στη διεπιστημονική ομάδα της υγείας. 7. H οργανωτική πολυπλοκότητα των υπηρεσιών υγείας και πρόνοιας και η έλλειψη δικτύων αντίστοιχων υπηρεσιών, εμπόδιο και πρόκληση για την Kοινωνική Eργασία.
Πρακτική Άσκηση στην Kοινωνική Eργασία
Kλινική Kοινωνική Eργασία - Παρέμβαση σε Kρίση
Kοινωνική Eργασία με Άτομα με Eιδικές Aνάγκες
Πρακτική Άσκηση
Πρακτική Άσκηση
Kοινωνική Ψυχολογία